དཀར་མཛེས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་

    དཀར་མཛེས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ། དེ་ནི་ཀྲུང་གོ་མི་དམངས་དང་སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་མངའ་འོག་གི་རང་སྐྱོང་ཁུལ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ནུབ་རྒྱུད་དུ་གནས་ཡོད། ཁུལ་གྱི་ས་མཚམས་ཨ་ཡུས་ཁུལ་དང་། ཡ་ཨན་གྲོང་ཁྱེར། ནན་དབྱི་ཧྲན་ཀྲོའུ་དང་། ཡུན་ནན་ཞིང་ཆེན་ཏི་ཀྲི་ཀྲོའུ་དང་། ནུབ་ལྗོངས་བོད་རང་སྐྱོང་ཁྲེང་ཆབ་མདོ་གྲོང་ཁྱེར། ནུབ་བྱང་དུ་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཡུས་ཀྲོའུ་དང་བྱང་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མགོ་ལོག་ཀྲོའུ་དང་འབྲེལ་ཡོད། ས་ཡི་ས་ཡི་མཚོ་བོད་མཐོ་སྒང་གི་ལྷོ་ངོས་དང་། ས་མཐོ། ས་མཐོ། སི་ཁྲོན་གཤོངས་ས། སི་ཁྲོན་ནུབ་མཐོ་སྒང་གི་རི་མཐོའི་གྲོག་རོང་། བྱང་ཕྱོགས་ཀྱི་ཏ་པ་ལ་རི་བོའི་ཡན་ལག དབུས་སུ་བྱེ་མའི་རི་དང་། གངས་རིའི་རི་བོ། ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི་འབྲི་ཆུ་དང་། མཚོ་སྔོན། བོད་ལྗོངས། ལྷོ་རྒྱུད་བཅས་ཞིང་ཆེན་གསུམ་གྱི་ས་མཚམས་ཀྱི་ཆུ་བོ། དབུས་ཀྱི་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་བྱང་ངོས་ནས་ལྷོ་ངོས་སུ་ཀྲོའུ་ཡི་མངའ་ཁོངས་སུ་འབབ་ཀྱིན་ཡོད། ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་ངོས་སུ་སྤྱི་ལེ་ངོས་གྲུ་14.97ཡོད་པ་རེད། སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ངོས་སུ་ཆེས་ཆེ་བའི་སྒོ་ནས་སྲིད་འཛིན་བྱེད་པ། མི་འབོར། 116.49ཡོད། དེའི་ནང་བོད་རིགས་མི་འབོར་གྱིས་78.3%བཟུང་བ་དང་། རང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་ལྟེ་བའི་གྲོང་ཁྱེར་ཡན་ཁང་ཏིང་གྲོང་ཁྱེར་དུ་སྐྱོད་ཡོད། དཀར་མཛེས་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ཀྱི་ཕྱུགས་འཚོ་ས་གཙོ་བོ། རྩྭ་ཐང་གི་ངོས་ཀྱིས་བཅུ་ཆ་དྲུག་བཟུང་བ་དང་། རང་བྱུང་མཛེས་ལྗོངས་ལྟ་ན་སྡུག་པ་དང་།

དར་རྩེ་མདོ།

དར་རྕེ་མདོ།

• ས་མིང་།

དར་མདོ་ལྕགས་ལ་རྒྱལ་པོའི་ཁབ་ཀྱི་མདུན་ན་འདོན་འོད་གསལ་སྐྱབས་ཚང་དུ་སྐུ་འཁྲུངས་པའི་འབའ་གྲུབ་པ་དགོན་པའི་རྒྱ་ནག་མཆོག་སྤྲུལ་ལྔ་པ་སྐལ་བཟང་བདུད་འདུལ་རྡོ་རྗེའི་རང་རྣམ་དུ། མདོ་སྨད་སྒང་དྲུག་ནང་ཚན་ལས། །མི་ཉག་རབ་སྒང་གི་སྨད་ཀྱི་ཆ། །ཙི་ནཱའི་རྒྱལ་ཁམས་ཉེ་བར་རྒྱ་བོད་མཚམས། །དར་གྱི་རྩེ་་མོ་འདུས་པའི་མདོ་འདི་ལ། །ཚོང་འདུས་ནོར་བུའི་གླིང་ཞེས་བདག་གི་ཡུལ། །དེའི་མིང་ངེས་ཚིག་ཅུང་ཟད་གླེང་བ་ན། །རྒྱ་བོད་ཟུང་གི་ཆོས་སྲིད་ལུགས་གཉིས་ཀྱི། །སྲོལ་ནི་ཤིན་ཏུ་དར་བས་དར་ཞེས་བརྗོད། །དེ་ཡང་རྒྱ་བོད་ཟུང་ལ་ཕན་ཚུན་དུ། །ཐོག་མ་འབྱུང་བའི་རྩེ་མོ་ལྟ་བུར་རྩེ། །ཆུ་ཟུང་འདུས་པའི་མདོ་ལ་མདོ་ཞེས་དང་། །རྒྱ་བོད་ཧོར་སོག་ཚོང་པ་ཀུན་ཚོགས་པའི། །གྲོང་ཁྱེར་ཡིན་པས་ཚོང་འདུས་མིང་དུ་ཐོབ། །རྒྱ་བོད་ཆོས་སྲིད་གང་ལ་མཁོ་བ་ཡི། །ཕུན་ཚོགས་འདོད་དགུ་མ་ལུས་འབྱུང་བས་ན། །ནོར་བུ་གླིང་ཞེས་ཆོས་མཚུངས་སྒྲོ་བཏགས་མིང་། །ཞེས་གསུངས་སོ། །

ཉག་ཆུ།

 ཉག་ཆུ་ཁ་ནི་དཀར་མཛེས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་ལྷོ་རྒྱུད་དུ་ཆགས་ཤིང་ཤར་ངོས་དར་མདོ་རྫོང་དང་ས་འདྲེས་ཡིན། ལྷོ་ངོས་ལང་ཧྲན་དབྱིས་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་མུ་ལི་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་རྫོང་དང་འདབས་འབྲེལ་ཡིན། ནུབ་ངོས་ལི་ཐང་རྫོང་དང་འབྲེལ་ཞིང། ནུབ་ངོས་རྟའུ་རྫོང་དང་ཉག་རོང་རྫོང་གཉིས་ལ་ས་འདྲེས་ཡིན།  ཉག་ཆུ་ཁ་རྫོང་ནི་ཉག་ཆུ་གཙང་པོའི་མིང་ཡུལ་ལ་ཐོགས་པ་ཞིག་ཡིན་འདུག ཉག་ཆུ་ནི་བ་ཡན་ཧ་རི་ནས་ཡུལ་ཤུལ་ཁྲི་འདུ་རྫོང་གི་ཤར་ངོས་བརྒྱུད་རྫ་ཆུ་ཁའི་སེར་ཤུལ་དང་དཀར་མཛེས་རྫོང་བརྒྱུད་ཉག་རོོོོང་དུ་བབས་ཏེ་ཉག་ཆུ་ཁ་སླེབས་ཤིང་དེ་ནས་ལང་ཧྲན་བརྒྱུད་ནས་མཐར་འབྲི་ཆུ་ལ་འདྲེས་པ་ཞིག་ཡིན། ད་ལྟའི་ཉག་ཆུ་ཁ་རྫོང་ནི་ཉག་ཆུའི་བཞུར་རྒྱུན་གྱི་དཀྱིལ་མར་ཁེལ་ཡོད་སྟབས་ས་མིང་ལའང་གཙང་པོའི་མིང་ཆགས་པའི་བཤད་རྒྱུན་འདུག གོང་དུ་དཀར་མཛེས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་ངོ་སྤྲོད་སྐབས་སུ་བརྗོད་པ་བཞིན། ཁམས་ཁུལ་ཕལ་མོ་ཆེ་ནི་གནའ་བོའི་བོད་ཀྱི་རུས་ཆེན་བཞིའི་རུས་རྒྱུད་དང་ཞང་ཞུང་ནས་དར་བའི་བོད་ཀྱི་གདོད་མའི་ཆོས་ལུགས་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བསྟན་པ་དར་ཡུལ་ཡིན་པ་མ་ཟད། ཕྱིས་སུ་བཙན་པོའི་སོ་སྲུང་དམག་རྒྱུད་དང་མདོ་སྨད་རུ་ཡོང་ཁག་ཅིག་འདུས་པའི་མི་རྒྱུད་འཚོ་གནས་བྱེད་ཡུལ་ཡིན་ལ་ས་གནས་དཔོན་རབས་ནས་རུ་སྡེ་སྣེ་ཁྲིད་བྱས་ཏེ་ལོ་རྒྱུས་རིམ་པར་བྱུང་བ་ཡིན། ཕྱི་ལོ་10ཡས་མས་སུ་བྱུང་བའི་(ཁམས་ཀྱི་རྒྱལ་ཕྲན་)ཞེས་པ་དེ་ཁམས་ལྷོ་ཁུལ་དུ་གནས་པའི་འབའ་ཐང་དང་ལི་ཐང། འདབ་པ་དང་སྟག་ཤོད། ཆབ་མདོ་ས་ཁུལ་བཅས་དང། ཁམས་ཤར་ཁུལ་དུ་གནས་པའི་དར་མདོ་དང་ཉག་ཆུ་ཁ་བཅས་ལ་ཧན་དེབ་ཐེར་ཕྱི་མ་དང་སུའེ་རྒྱལ་རབས་དེབ་ཐེར་དུ་པེ་ལང་གོ་ཟེར་བ་ཞིང་དེ་ནི་བོད་རྒྱལ་ཞེས་པ་སྒྲ་བསྒྱུར་བྱས་པར་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་བཀྲ་ཤིས་གཏེར་བུམ་དུ་འཁོད་འདུག བོད་སྐད་དུ་ཁམས་ཀྱི་རྒྱལ་ཕྲན་དུ་འབོད་ལ་ཕྱི་ལོ་638 ཡས་མས་སུ་བོད་བཙན་པོའི་མངའ་ཁོངས་སུ་གཅིག་སྡུད་བྱས་པ་ཡིན་སྟབས། སྐབས་བབ་ཀྱི་ཉག་ཆུ་ཁའང་དུས་རབས་བདུན་པ་ནས་བོད་བཙན་པོའི་དབང་སྒྱུར་ས་ཁོངས་ཡིན་འདུག བོད་སོག་མཆོད་ཡོན་སྐབས་དང་མན་ཇུའི་དུས་སྐབས་བཅས་སུ་ཉག་ཆུ་ཁའི་ཕྱོགས་འདི་འགུ་ཐང་རྒྱལ་བོ་དང་ལྕགས་ལ་རྒྱལ་བོ་བཅས་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་ས་ཁོངས་སུ་ཡོད། ཀྲོ་ཨར་ཧྥང་གིས་བཙན་གནོན་བྱས་རྗེས་ཕྱི་ལོ་1914 ལོར་གོ་མིན་ཏང་སྲིད་གཞུང་གིས་ཉག་ཆུ་ཁ་རྫོང་བཙུགས་ཤིང་རུ་སྡེ་ཤོག་ཁག་གཅིག་སྡུད་བྱས། ཕྱི་ལོ་1936 ལོར་རྒྱ་ནག་དམར་དམག་གིས་ཉག་ཆུ་ཁར་བཙན་བཟུང་བྱས་པ་ནས་སྲིད་འཛིན་ས་ཁུལ་བཙུགས་ཤིང། 1955 ལོར་ཉག་ཆུ་ཁ་རྫོང་ནི་དཀར་མཛེས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་སྲིད་འཛིན་ས་ཁོངས་སུ་བཅད་བགོས་བྱས་པ་མ་ཟད་ཉག་རོང་ས་ཁོངས་ཡིན་པའི་ཕུགས་པ་ཡུལ་ཚོ་ཉག་ཆུ་ཁ་རྫོང་ཁོངས་སུ་བཅད་བགོས་བྱས། དེང་སང་ཉག་ཆུ་ཁ་རྫོང་གི་མངའ་ཁོངས་ལ་གོང་གསལ་གྲོང་རྡལ་གཅིག་དང་ཡུལ་ཚོ་བཅུ་དྲུག་གི་སྲིད་འཛིན་ས་ཁུལ་དབྱར་བགར་བྱས་ཡོད། ཞེས་འབྲོག་རུ་ཆོས་དར་གྱིས་བཀོད།

དཀར་མཛེས།

དཀར་མཛེས་དགོན་པའི་ལོ་རྒྱུས་སྐོར།

ས་མིང་ཚིག་མཛོད་མིག་བཤར།
 

དང་པོ། དགོན་པའི་སྔོན་བྱུང་གི་ལོ་རྒྱུས་སྐོར།ག

དེ་ཡང་དཀར་མཛེས་དགོན་པའམ་རྒྱས་མིང་ལ་ཆོས་སྡེ་ཆེན་པོ་དཀར་མཛེས་བཀྲ་ཤིས་བཤད་སྒྲུབ་ནོར་བུ་གླིང་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ནི་ད་ལྟ་སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་དཀར་མཛེས་ཁུལ་དཀར་མཛེས་རྫོང་སྲིད་གཞུང་གི་གོང་དུ་ཆགས་ཡོད། སའི་ཆགས་རིམ་རྒྱ་མཚོ་ངོས་ལས་མཐོ་ཚད་སྨི་སུམ་སྟོང་བཞི་བརྒྱ（3400）ཡོད་པ་དང་། ཁུལ་སྲིད་གཞུང་གི་གནས་ཡུལ་དར་མདོ་ལས་རྒྱང་ཐག་སྤྱི་ལེ་སུམ་བརྒྱ་གྱ་ལྔ（385）ཡོད།

དགོན་པ་འདི་ནི་བོད་རབ་བྱུང་བཅུ་གཅིག་པའི་ཆུ་ཕོ་སྟག་སྤྱི་ལོ་1662ལོར་ཧོར་ཆོས་རྗེ་ངག་དབང་ཕུན་ཚོགས་ཀྱིས་ཕྱག་བཏབ་གནང་བའི་གྲུབ་མཐའ་དགེ་ལུགས་པའི་དགོན་པ་ཞིག་ཡིན། དཀར་མཛེས་དགོན་ཞེས་པའི་མཚན་ཐོགས་དོན་ནི། ཧོར་ཆོས་རྗེ་ངག་དབང་ཕུན་ཚོགས་ཀྱིས་དགེ་ལུགས་པའི་དགོན་སྡེ་བཅུ་གསུམ་བཞེངས་སྐབས། བཀྲ་ཤིས་ཚེས་བཟང་ཞིག་སྐར་འཛིན་དུ་འདམས་ནས་རྨང་གཞི་འདིང་བའི་མཛད་སྒོ་སྤེལ་རྗེས་དགོན་པ་ཪྙིང་བ་བཤིག་སྟེ་དགོན་པ་གསར་བ་བཞེངས་པར། དགོན་པ་འདི་ཨང་དང་པོར་བཏབ་པས་སྐར་འཛིན་དགོན་ཞེས་མཚན་བཏགས། བཤད་སྲོལ་གཞན་ཞིག་ལ། ཁོང་གིས་རྡོ་དཀར་པོ་མང་པོ་ཡོད་པའི་སར་དགོན་པ་འདི་བཏབ་པས་དཀར་མཛེས་ཞེས་མིང་ཆགས་ཟེར། དཀར་མཛེས་ནི་ཡུལ་གྱི་ལྟེ་བ་ཡིན་པས་བྱེ་བྲག་གི་མིང་སྤྱི་ལ་ཐོགས་ནས་དེང་སང་ས་ཁུལ་ཡོངས་ལ་སྐར་འཛིན་ཡང་ཟེར། ཕྱིས་དཀར་མཛེས་ཞེས་འབོད་པ་ནི་འདོད་རྒྱལ་གྱི་ཐ་སྙད་གསར་དུ་བཏགས་པར་སྣང་། ཏྲེ་ཧོར་དང་། ཏྲེ་བོ། ཀྲེ་བོ་ཞེས་པ་རྣམས་ནི་ས་ཁུལ་སྤྱིའི་མིང་ཡིན་ནོ། འདི་ཡང་ཏྲེ་ཤོད་ཡིན་པས་ཏྲེ་དང་། ཧོར་གྱི་སྲས་རྒྱུད་སྡེ་དཔོན་རིམ་པས་སྐྱོང་བས་ཧོར་ཏེ། ཏྲེ་ཧོར་ཞེས་པའོ།
  

གཉིས་པ། ཆོས་རྗེ་ངག་དབང་ཕུན་ཚོགས་ཀྱི་གདུང་རྒྱུད་དང་ཁོང་གི་ལོ་རྒྱུས་མདོར་བསྡུས།

ཡོན་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་གོང་མ་སེ་ཆེན་ཧུ་པེ་ལིས་འགྲོ་མགོན་འཕགས་པ་མཆོད་གནས་སུ་གདན་དྲངས་པར། བར་སྐབས་ཤིག་བླ་མ་འཕགས་པས་སྔོན་ས་པཎ་གྱིས་གདན་དྲངས་པའི་ནང་བསྟན་བྱིན་ཅན་[page 4] རྣམས་སེ་ཆེན་ལས་ཕྱིར་བསླངས་ནས་སྒ་ཨ་གཉན་དམ་པ་དང་སེ་ཆེན་གྱི་སྲས་ཝང་གཉིས་ལ་གནང་སྟེ་ཁམས་ཕྱོགས་སུ་མགོན་ཁང་ཞིག་བཞེངས་པར་བཀས་མངགས། དེ་ནས་ཁོང་གཉིས་རིམ་གྱིས་མདོ་སྨད་དཀར་མཛེས་ཏྲེ་ཤོད་མནྡལ་མཐིལ་དུ་ཕེབས་ཏེ་རྟེན་ཪྙིང་བྱིན་ཅན་རྣམས་ཀྱི་ནང་བཞུགས་བྱས་པའི་སྡེ་གྲོང་པའི་ནང་དུ་མགོན་ཁང་ཞིག་བཞེངས། （སྡེ་མགོན་ཁང་གི་ལོ་རྒྱུས་རྒྱས་པར་བདག་གི་གཞན་དུ་བྲིས་ཡོད་པས་དེར་གཟིགས་པར་ཞུ）དེ་ནས་སྲས་ཝང་ས་འདིར་ཡུན་རིང་བཞུགས་ནས་སྒོམ་ཚན་གྲོང་དུ་（དེང་སང་སྒང་ལ་སྟེང་ཞེས་པ་འདི་ཡིན） བུད་མེད་ཞིག་ཆུང་མར་བླངས། སྐབས་དེར་ཡུལ་འདིའི་དཔོན་པོ་དཔྲ་བའི་བླ་མ（འདི་ནི་བོན་པོ་ཞིག་ཡིན）བྱ་བ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ལ་ཧོར་སྲས་ཝང་ཆེན་ནས་གདན་ཁ་གང་མ་ཞིག་དང་ལྷམ་ཆ་བཅིག་བཅས་ཕུལ་ནས། བདག་གི་གདུང་རྒྱུད་འདི་ལ་བུ་མོ་ཞིག་བྱུང་ན་བདག་པོ་གང་ཡང་བྱེད་མི་དགོས། གལ་ཏེ་བུ་ཞིག་བྱུང་ན་ཁྱེད་ཀྱི་བདག་རྐྱེན་ལེགས་པོ་གནང་དགོས་ཞེས་གསུངས་པར། དབྲ་བའི་བླ་མས་ཀྱང་དེ་བཞིན་དུ་ཁས་བླངས། དེ་ནས་མི་རིང་བར་བུད་མེད་དེ་ལ་སྲས་ཞིག་འཁྲུངས་བར་ཧོར་སྲས་ཝང་ཆེན་ཐུགས་རབ་ཏུ་དགྱེས་ཏེ་ཁོང་གིས་བདག་ལ་མ་བསམ་བཞིན་དུ་བུ་ཞིག་བྱུང་ཞེས་བུའི་མཚན་ལ་མ་བསམ་བུ་ཞེས་གསོལ། （འདི་ལ་ཆུང་མ་གསུམ་བླང་བའི་བུ་དྲུག་བྱུང་དེ་མ་གསུམ་བུ་དྲུག་ཅེས་བཤད་སྲོལ་ཡང་ཡོད་）དེ་ནས་དབྲལ་བའི་བླ་མའི་སྔར་གྱི་ཁས་བླངས་ལྟར་མ་བསམ་བུ་ལ་སྒམ་ཚན་གྲོང་། ཀ་རྩི་འགོ། ཆའུ་རྡོ་བཅས་གྲོང་སྡེ་གསུམ་ཕུལ་བ་ཡིན། ཧོར་སྲས་ཝང་ཆེན་གྱིས་རང་གི་སྲས་མ་བསམ་བུ་ལ་ཕོ་བྲང་ཞིག་གསར་བསྐྲུན་མཛད། དེང་སང་ཧོར་ཁང་ནང་ཧོར་ཀླུ་འབུམ་ཕོ་བྲང་ངམ་ཀླུ་འབུམ་ཁང་རིང་ཟེར་བ་འདི་ཡིན། དེའི་སྐབས་དབྲལ་བའི་བླ་མས་རང་གི་ནང་མི་རྣམས་ལ་བཤད་པར། སྔོན་ཧོར་སྲས་ཝང་ཆེན་གྱིས་ཕུལ་བའི་ལྷམ་འདི་ལ་དཔྱད་ན་ཁོང་གིས་རང་ཚང་དབང་དུ་བསྡུས་པའི་སྟེན་འབྲེལ་དུ་འདུག་ཟེར་ཡང་དེ་ཡུལ་གཞན་དུ་བཙན་བྱོལ་ལ་འགྲོ་དགོས་པ་བྱུང་། （རྫ་གཏེར་ཆེན་དགོན་དུ་བྱོན）དེ་ནས་རིམ་གྱིས་ཧོར་སྲས་མ་བསམ་བུ་ཡུལ་འདིའི་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀྱི་བདག་པོར་གྱུར་ཏོ། །

མ་བསམ་བུའི་སྲས་ནག་འཇའ། དེའི་སྲས་ཨ་རྒྱས། དེའི་སྲས་འབུམ་དགེ་རྒྱས། དེའི་སྲས་བླ་མ་སྐྱབས། དེའི་སྲས་ནམ་མཁའ་བློ་བཟང་། དེའི་སྲས་མ་ཟུར་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་ཏེ་ཁོང་གིས་ཡུལ་འདིའི་སྟོད་སྨད་བར་གསུམ་ཐམས་ཅད་དང་རྫ་ག་ཡུ་གོང་མན་ཆད་དབང་དུ་བསྡུས། དེའི་རྗེས་རྫ་བ་དང་ཏྲེ་ཤོད་ཉིན་སྲིབ་ཀྱི་དམག་རྣམས་བསྡུས་ནས་ཤིང་ཁོག་དང་བྲག་འགོ་ཡན་ཆད་དབང་དུ་བསྡུས། དེའི་རྗེས་རྫ་ཁོག་མན་ཆད་དང་བྲག་འགོ་ཡན་ཆད་ཀྱི་དམག་རྣམས་བསྡུས་ཏེ་རྟེའུ་ནང་ཕྱིན་ནས་ཚ་ཕུ་སྟག་གཡག་ཟེར་བའི་གཙོ་བྱས་ཏེ་ཡུ་ལོང་རྒྱ་སྒོ་མན་ཆད་དབང་དུ་བསྡུས། དེ་ནས་མཁར་ལོ་ཆོས་ཆེན་ཚང་གི་གཙོ་བྱས་ལུང་ཕུ་ཤོག་པ་དང་ལ་བ་ཤོག་པ་གཉིས། རྫི་ནུབ་ཕལ་བོ་ཚང་གི་གཙོ་བྱས་རྒྱ་སྲས་ལ་[page 5] ཐོག་མན་ཆད་དང་། གེ་རི་ཨ་ཏིས་ཚང་གི་གཙོ་བྱས་རེ་རི་གྲོང་བ་རྣམས་དང་། ཡུ་ལ་ཨ་བརྟན་ཚང་གི་གཙོ་བྱས་ཆོ་ལོ་སྣ་ཡན་ཆད་ཀྱི་ཧོར་ལ་མགོ་བཏགས། དེ་རྣམས་ཐམས་ཅད་ནས་དམག་བསྡུས་ཏེ་དྲངས་པས་ཁྲོད་སྲང་ཐོག་ཡན་ཆད་ཧོར་གྱིས་དབང་དུ་བསྡུས། དེའི་རྗེས་རྟེའུ་ཝ་ཞབས་ཤོག་གཉིས་དང་། ལྕགས་ཀང་ཤོག་གཉིས་བཅས་བཞི་པོ་དེ་རྒྱ་གཟི་སེང་གེའི་མངའ་འོག་ཡིན་པས་དེ་ལ་དམག་དྲངས་ཏེ་གཡུལ་འཁྲུགས་བྱས་པས་ས་བཙན་པ་སོགས་ཀྱི་དབང་གིས་རེ་ཞིག་མ་ཐུབ་སྟེ། ཧོར་ཕྱོགས་ཀྱི་མི་བསད་པ་རྣམས་ཀྱི་རོ་སྤུངས་པ་དེའུ་ཙམ་བྱུང་བས་ཕྱིས་སུ་ས་ཆ་དེ་ལ་བོད་དེའུ་ལི་ཟེར། དེ་ནས་ཧོར་དམག་གིས་རིམ་གྱིས་བློ་ཐབས་སྤྱད་དེ་ཚོང་བ་མང་པོ་བཏང་ནས་མི་རྣམས་ལ་མགོ་སྐོར་བཏང་། ཧོར་དམག་རྣམས་ཉག་རོང་ནས་སོང་སྟེ་ཝ་ཞབས་ཀྱི་བརྩིབས་བསྐོར་ནས་ཚུར་འོངས་ཏེ་གློ་བུར་དུ་དམག་རྒྱབ་ནས་རྒྱ་གཟི་སེང་གེ་བསད་དེ་ཤོག་པ་བཞི་པོ་ཡོར་གྱི་མངའ་འོག་ཏུ་བསྡུས། དེ་ནས་མགོ་ལོག་ལྕགས་མོ་ཚང་གིས་བླ་མགོན་ཚང་བཅོམ་ནས་དབང་དུ་བསྡུས་ཡོད་པ་ལ། ལྕགས་མོ་ཚང་ལ་དམག་དྲངས་ཏེ་བཅོམ་ནས་ཧོར་གྱི་དབང་དུ་བསྡུས། མདོར་ན་རྫ་ག་ཡི་གོང་མན་ཆད་དང་། ན་ཁྲད་སྲང་ཐོག་ཡན་ཆད། རྟེའུ་ཆོ་ལོ་སྣ་ཟེར་བ་ཡན་ཆད། མགོ་ལོག་ལྕགས་མོ་ཚང་ཚུན་ཆད་ཧོར་གྱི་མངའ་འབངས་སུ་བསྡུས་ཏེ་མ་ཟུར་ཧོར་དཔོན་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་ནི་དེ་དག་གི་འགོ་དཔོན་ཡིན་ནོ། །

དེ་ལྟར་ཧོར་ཆོས་རྗེ་ངག་དབང་ཕུན་ཚོགས་ནི་ཡབ་མ་ཟུར་དཔོན་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་དང་། དེ་ལ་བཙུན་མོ་གསུམ་ཡོད་པའི་ཆེ་བ་ཡུམ་འཇམ་དབྱངས་དཔལ་མོ་གཉིས་ཀྱི་སྲས་སུ་བོད་རབ་བྱུང་བཅུ་གཅིག་པའི་ཤིང་སྤྲེལ་སྤྱི་ལོ་1644ལ་འཁྲུངས། དགུང་ལོ་བདུན་ལ་སོན་སྐབས་དབུས་གཙང་དུ་ཕེབས་ནས་གདན་ས་ཆེན་པོ་དཔལ་ལྡན་འབྲས་སྤུངས་བློ་གླིང་གྲྭ་ཚང་དུ་ཞུགས་ཏེ་ཏྲེ་ཧོར་ཁམས་ཚན་དུ་བཞུགས། ལོ་དེར་རྒྱལ་དབང་ལྔ་པ་ཆེན་པོའི་མདུན་ནས་རབ་བྱུང་དགེ་ཚུལ་གྱི་སྡོམ་པ་བཞེས་ཏེ་མཚན་ལ་ངག་དབང་ཕུན་ཚོགས་ཞེས་གསོལ། ཧོར་གྱི་སྐུ་ངོ་སོང་བའི་རྒྱལ་དབང་མཆོག་ནས་བདག་རྐྱེན་དང་གཟིགས་སྐྱོང་ཚད་མེད་གནང་སྟེ་རྗེས་སུ་བཟུང་། དེ་ནས་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་ཆེན་པོ་མཁན་སྟོན་དཔལ་འབྱོར་ལྷུན་གྲུབ། འཇམ་དབྱངས་དཀོན་མཆོག་ཡར་འཕེལ། གནས་བརྟན་འཇམ་དབྱངས་གྲགས་པ། མཁན་ཆེན་ཞ་ལུ་བ་སོགས་བསྟེན་ཏེ་བསྡུས་གྲྭ་ནས་བཟུང་གཞུང་བཀའ་པོད་ལྔ་དང་རིག་པའི་གནས་མཐའ་དག་ལ་སྦྱངས་པ་མཐར་ཕྱིན་པར་མཛད། པཎ་ཆེན་བློ་བཟང་ཡེ་ཤེས་ལས་བསྙེན་པར་རྫོགས་ཏེ་འདུལ་བའི་བཅས་མཚམས་ཕྲ་རགས་མཐའ་དག་ལས་ནམ་ཡང་མི་འདའ་བར་སྲུངས། གཞན་ཡང་གོང་གི་བཤེས་གཉེན་དེ་དག་དང་། ཀུན་གཟིགས་ལྔ་པ་ཆེན་པོ། པཎ་ཆེན་བློ་བཟང་ཡེ་ཤེས། རིག་འཛིན་པད་མ་འཕྲིན་ལས། གཏེར་སྟོན་གཏེར་བདག་གླིང་པ་སོགས་གསར་ཪྙིང་གི་བླ་མ་དུ་མའི་ཞལ་སྔ་ནས་མདོ་བསྔགས་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་ཆོས་བཀའ་མཐའ་ཡས་པ་གསན། དེ་དུས་རི་བོ་དགེ་ལྡན་པའི་སྦྱིན་བདག་[page 6] ཆེན་པོ་གོ་ཤྲཱི་བསྟན་འཛིན་ཆོས་རྒྱལ་སྐུ་གཤེགས་པར་དེའི་དགོངས་རྫོགས་སུ་འཇམ་མགོན་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཙོང་ཁ་བ་ཆེན་པོའི་མདོ་བསྔགས་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་བསྟན་པ་གསེར་སྦྱངས་བཙོ་མ་ལྟ་བུ་འདི་ཉིད་དར་ཞིང་རྒྱས་ལ་ཡུན་རིང་གནས་པའི་ཆེད། ཧོར་ཁོག་ཀུན་ཏུ་དགོན་སྡེ་བཅུ་གསུམ་འདེབས་པར་རྒྱལ་དབང་ལྔ་པ་ཆེན་པོའི་མདུན་དུ་དམ་བཅའ་བརྟན་པོ་ཕུལ་ཏེ་རང་ཡུལ་མདོ་སྨད་ཕྱོགས་སུ་ཕེབས་སོ།།
  

གསུམ་པ། ཧོར་དགོན་སྡེ་བཅུ་གསུམ་གྱི་ཐོག་མ་དཀར་དགོན་བཏབ་ཚུལ།

དེ་ནས་ཧོར་ཆོས་རྗེ་ངག་དབང་ཕུན་ཚོགས་ཀྱིས་རྒྱལ་དབང་ལྔ་པའི་མདུན་དུ་ཧོར་ཕྱོགས་སུ་དགོན་སྡེ་བཅུ་གསུམ་འདེབས་པར་དམ་བཅའ་ཕུལ་ཏེ་ཕྱིར་ཡུལ་དུ་ཕེབས། དེ་ཡང་སྔོན་བླ་མ་དགེ་ལེགས་བློ་བཟང་ཕུན་ཚོགས་བྱ་བ་ཞིག་གིས་ཤུག་རི་བྲག་ཕུག་གི་སར་དགོན་པ་ཞིག་བཏབ་ནས་མཚན་ལ་བྲག་ངོ་དགོན་ཟེར་བ་ཞིག་ཡོད་པ་དེར་ཆོས་རྗེ་ངག་དབང་ཕུན་ཚོགས་ཉིད་ཀྱི་ཁུ་བོ་བཀའ་བཅུ་ནམ་མཁའ་འོད་ཟེར་བྱ་བ་སྔོན་འབྲས་སྤུངས་སུ་སློབ་གཉེར་མཐར་ཕྱིན་ཏེ་ཕྱིར་རང་ཡུལ་དུ་ཕེབས་ནས་དགོན་པ་དེར་བདག་གཉེར་བྱས་ཏེ་བཞུགས་པའི་སྐབས་ཤིག་བླ་མ་བྱ་བྲལ་བ་ཞིག་བྱོན་ནས་བཀའ་བཅུ་ནམ་མཁའ་འོད་ཟེར་ལ། ཁྱོད་ཀྱི་དགོན་འདི་ཡ་གི་རྡོ་དཀར་སྤུངས་པའི་ས་ཕྱོགས་སུ་སྤོར་ན་མཐའ་རུ་དགོན་པ་རྒྱས་པར་འོང་ཞེས་ལུང་བསྟན། དེ་ནས་བཀའ་བཅུ་བས་བླ་མའི་བཀའ་བཞིན་བྲག་ངོ་དགོན་དེ་རྡོ་དཀར་ཡོད་པའི་ཕྱོགས་སུ་སྤོར་ཏེ་འདུ་ཁང་གི་ཤུལ་དེར་དུར་ཁྲོད་ཞིག་ཡོད་པ་རིའི་སྟེང་ཕྱོགས་སུ་སྤོར།（འོད་ཟེར་དུར་ཁྲོད་ཞེས་འབོད）དེའི་ཤུལ་དུ་འདུ་ཁང་གསར་བཞེངས་བྱས་ཏེ་དཀར་མཛེས་དགོན་པ་ཆགས་སོ།

དེ་དུས་ཆོས་རྗེ་ངག་དབང་ཕུན་ཚོགས་ཉིད་ཕུ་བོ་ནམ་མཁའ་འོད་ཟེར་གྱི་དྲུང་དུ་ཕེབས་ནས་ཁོང་གིས་རྒྱལ་དབང་ལྔ་པའི་མདུན་དུ་དགོན་སྡེ་བཅུ་གསུམ་འདེབས་པའི་དམ་བཅའ་ཕུལ་ཚུལ་རྣམས་ཞིབ་ཏུ་ཁུ་བོ་ལ་གསོལ་བར། ཁུ་བོས་ཀྱང་བླ་མ་བྱ་བྲལ་བའི་ལུང་བསྟན་ཚུལ་སྐོར་བསྙད་དེ་མཐར་ཁུ་དཔོན་རྣམ་གཉིས་ནས་བཀའ་བགྲོས་ལེགས་པར་མཛད་དེ། ཆོས་རྗེ་ངག་དབང་ཕུན་ཚོགས་ཀྱིས་ཧོར་དགོན་སྡེ་བཅུ་གསུམ་གྱི་ཐོག་མ་དཀར་མཛེས་དགོན་འདེབས་པའི་རྟེན་འབྲེལ་གྱི་དབུ་བཙུགས་ཏེ། བོད་རབ་བྱུང་བཅུ་གཅིག་པའི་ཆུ་ཕོ་སྟག་སྤྱི་ལོ་1622ལ་སྔར་ཡོད་དཀར་མཛེས་དགོན་པ་རྒྱ་བསྐྱེད་བྱས་ཏེ་གཙུག་ལག་ཁང་ཆེན་པོ་འདི་ཉིད་ཀྱི་རྟེན་དང་བརྟེན་པར་བཅས་པ་ལེགས་པར་བཞེངས་ཏེ་མཚན་ལ་དཀར་མཛེས་བཀྲ་ཤིས་བཤད་སྒྲུབ་ནོར་བུ་གླིང་ཞེས་གསོལ། （ཀུན་གཟིགས་པཎ་ཆེན་སྐུ་འཕྲེང་བཅུ་པ་ཆོས་ཀྱི་[page 7] རྒྱལ་མཚན་དཔལ་བཟང་པོ་ནས་“བཤད་སྒྲུབ་”ཞེས་གསར་སྣོན་ཕྱག་བྲིས་ཕྱག་ཐམ་བཅས་1985ལོར་གནང་བ་ད་ལྟ་དཀར་དགོན་དུ་བཞུགས）ཕྱིས་སུ་གཙུག་ལག་ཁང་འདི་མདོ་བསྔགས་རིག་གནས་ཀུན་ལ་སྦྱངས་པའི་མཚན་ཉིད་གྲྭ་ཚང་དུ་བྱས། དེ་ནས་རིམ་གྱིས་རྫ་དགོན་གསར་བཀྲ་ཤིས་དགའ་ལྡན་གླིང་། ལྕོག་རི་དགོན། རྩིས་ཚང་དགོན་སོགས་དགོན་སྡེ་བཅུ་གསུམ་ལེགས་པར་བཏབ་སྟེ། དགོན་སྡེ་སོ་སོར་འདུལ་བའི་བཅོས་ཁྲིམས་དང་གཞི་གསུམ་གྱི་ཕྱག་ལེན། བཅའ་ཡིག་ཆེན་མོ་སོགས་འཇོག་པར་མཛད། ལྷག་པར་དུ་དཀར་མཛེས་དགོན་པ་འདི་ལ་གོས་ཆེན་སེར་པོའི་བཅའ་ཡིག་ཞེས་པ་དེང་སང་གི་བར་དུ་ཡོད་དོ།

དེ་ནས་ཆོས་རྗེ་རང་གིས་དམ་བཅས་པའི་དགོན་སྡེ་བཅུ་གསུམ་བཏབ་ཟིན་པའི་འཕྲིན་ཡིག་རྒྱལ་དབང་ལྔ་པའི་ཕྱག་ཏུ་ཕུལ་བར། རྒྱལ་དབང་ཉིད་ཐུགས་རབ་ཏུ་དགྱེས་ཏེ་ཆོས་རྗེ་ཉིད་མདོ་སྨད་བསྟན་སྲིད་གཉིས་ལ་དབང་བསྒྱུར་ཆོག་པའི་བཀའ་རྟགས་བསྒྲགས་པ་དང་། ད་དུང་རྩེ་རྣམ་རྒྱལ་གྲྭ་ཚང་ལྟ་བུའི་རྣམ་རྒྱལ་གྲྭ་ཚང་ཞིག་དང་། དཔལ་ལྡན་སྨད་རྒྱུད་ལྟ་བུའི་སྔགས་པ་གྲྭ་ཚང་། སེ་འབྲས་དགེ་གསུམ་གང་རུང་ལྟ་བུའི་མཚན་ཉིད་གྲྭ་ཚང་བཅས་དགོས་ལུགས་ཀྱི་ཆབ་ཤོག་སྩལ་བའོ།།
  

བཞི་པ། རྣམ་རྒྱལ་གྲྭ་ཚང་བཏབ་ཚུལ་ནི།

དེ་ནས་ཆོས་རྗེ་ཉིད་ཀྱིས་རྒྱལ་བའི་ཐུགས་དགོངས་ལྟར་མཁར་དཀར་པོ་ཐུགས་བརྩེགས་དགུ་ཡོད་པ་ཞིག་གསར་བསྐྲུན་མཛད་དེ་རྣམ་རྒྱལ་གྲྭ་ཚང་ཞེས་མཚན་གསོལ། རྣམ་རྒྱལ་གྲྭ་ཚང་འདི་ནི་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་སྐུ་ཞབས་གྲྭ་ཚང་དང་འདྲ་བ་བྱས་ནས་དགོན་པ་གཞུང་ནས་འདོན་བཟང་སྐད་བཟང་མང་ཙམ་ཞིག་ཟུར་གྱི་སྐུ་རིམ་ཞབས་བརྟན་སོགས་སྒྲུབ་མིའི་ཞབས་ཕྱི་ལ་བཞག་པ་ཡིན། བསྐང་གསོལ་དང་ལྷ་མོའི་མདོས་ཆེན། འཆམ། གནམ་ལོ་གསར་པའི་ཚེས་གཅིག་ཉིན་དམག་ཟོར་མ་ལ་ཚེས་གཏོར་འབུལ་རྒྱུའི་སྐོར་དང་། ཟླ་རེར་ཡར་ངོ་མར་ངོའི་ཚེས་བཅུའི་སྐོར་སོགས་དུས་མཆོད་བརྒྱད་རེ་སྟེ་ཆོ་ག་ཕལ་ཆེ་བ་ཀུན་གཟིགས་ལྔ་བའི་སྐབས་ཀྱི་རྣམ་རྒྱལ་གྲྭ་ཚང་གི་ཕྱག་ལེན་ལྟར་བཙུགས། ཕྱིས་སུ་ཚེས་གཏོར་སྐོར་ནི་པཎ་ཆེན་བློ་བཟང་ཆོས་རྒྱན་གྱི་ཕྱག་ལེན་ལྟར་བཙུགས་པའོ། །ལོ་རེ་བཞིན་ལྷ་མོའི་མདོས་ཆེན་བཙུགས་ཏེ་ཆོས་རྗེ་རང་ཉིད་ཚོགས་དབུར་མཛད་ནས་འཆམ་དང་གཏོར་རྒྱག་སོགས་གནང་བ་དང་། དེའི་ཕྱག་སྲོལ་ད་ལྟའི་བར་མ་ཉམས་པར་གནས་ཡོད།[page 8]  
  

ལྔ་པ། སྔགས་པ་གྲྭ་ཚང་བཏབ་ཚུལ།

སྔགས་པ་གྲྭ་ཚང་ནི་ཧོར་ཆོས་རྗེ་ཉིད་ཀྱིས་དཔལ་ལྡན་སྨད་རྒྱུད་གྲྭ་ཚང་གི་ཕྱག་ལེན་བཞིན་དུ་སྔགས་ཕྱོགས་ཀྱི་བདེ་གསང་འཇིགས་གསུམ་སོགས་ཀྱི་སྒྲུབ་མཆོད་དང་བདག་འཇུག་ཆོས་སྐྱོང་སོ་སོའི་བསྐང་གསོ་གཏོང་བར་གྲྭ་བ་ཁ་ཤས་ཟུར་དུ་འཐེན་ཏེ་ཡོད་པ་ལ། ཕྱིས་སུ་ཇེ་རྒྱས་སུ་སོང་སྟེ་སྔགས་པ་གྲྭ་ཚང་འདི་བྱུང་བ་ཡིན། ཧོར་ཆོས་རྗེ་ཉིད་ཀྱིས་དཀར་དགོན་དུ་གྲྭ་ཚང་གསུམ་བཏབ་པ་ལ་བརྟེན་ནས་ཕྱིས་སུ་དགོན་པ་ཤིན་ཏུ་རྒྱས་ཏེ། བཅིངས་འགྲོལ་སྔན་གྲྭ་ས་ཧ་ཅང་དར་བའི་དུས་སུ་གྲྭ་བ་སུམ་སྟོང་བདུན་བརྒྱ་ལྷག་བྱོན་མྱོང་།

དེ་ལྟར་ཧོར་ཆོས་རྗེ་ཉིད་ནས་སྔོན་གྱི་ཐུགས་བསྐྱེད་དང་སྨོན་ལམ་གྱི་དབང་གིས་ཧོར་ཁོག་དུ་དགོན་སྡེ་མང་དུ་བཏབ་སྟེ་སྐུ་གསུང་ཐུགས་རྟེན་སོགས་ཀྱི་རྟེན་བཞེངས་མང་དུ་གནང་བ་དང་། མདོ་སྨད་ཀྱི་ཕྱོགས་ཀུན་ཏུ་ཕེབས་ཏེ་མདོ་སྔགས་ཀྱི་ཆོས་རྒྱུན་ཕྱོགས་མཐར་སྤེལ་ཏེ་མཛད་རྗེས་བླ་ན་མེད་པ་གནང་། ཁོང་གི་སྐུ་ཚེ་སྔོན་མར་རྭ་ལོ་ཙཱའི་སྐུ་སྐྱེ་ཡིན་ཚུལ་ཞལ་གྱིས་བཞེས་ཏེ། སྐུ་ཚེ་འདི་ཉིད་ལའང་དཔལ་རྡོ་རྗེ་འཇིགས་བྱེད་ཀྱི་རིམ་གཉིས་ལ་ནུས་པ་ཐོན་ཏེ་མཆོག་ཐུན་གྱི་དངོས་གྲུབ་རྣམས་ཐོབ་པ་དང་། བསྟན་སྲུང་དམ་ཅན་རྣམས་བྲན་བཞིན་དུ་འཁོར། ལྷག་པར་དུ་དཔལ་མགོན་ཞལ་བཞི་བ། འདོད་ཁམས་དབང་ཕྱུག་དཔལ་ལྡན་ལྷ་མོ་གཉིས་ལུས་དང་གྲིབ་མ་བཞིན་དུ་འགྲོགས་ཏེ་གནས་སྐབས་ཀྱི་བྱ་བ་ཕྲ་མོ་ཙམ་གྱི་བླང་དོར་ལའང་མི་དང་མི་ལ་ལབ་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡོད། ར་ཧུ་ལ་བྲན་བཞིན་དུ་འབྲལ་མེད་སྐུ་དྲུང་དུ་བཞུགས་ནས་འཕྲིན་ལས་ཚུལ་བཞིན་སྒྲུབ་ཤིང་རྒྱུན་དུ་གཟིམས་ཁང་ཕྱི་ནང་ཀུན་ཏུ་མེའི་ཕུང་པོ་ཆེན་པོ་འབར་བ་ཀུན་གྱི་མཐོང་སྣང་དུ་གྲུབ་པ་ཞིག་ཡོད་དོ། ཁོང་སྐུ་ཚེ་རིང་བོ་མ་བཞུགས་ཀྱང་བསྟན་པ་ལ་བྱ་བ་རྒྱ་ཆེན་མཛད་དེ་བཀའ་བདྲིན་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བ་ཡིན།

འོན་ཀྱང་ཆོས་རྗེ་ངག་དབང་ཕུན་ཚོགས་ཀྱི་ཡབ་ཧོར་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་སྙན་གྲགས་ཆེ་བ་དང་ཆོས་རྗེ་ཉིད་སྐུ་ན་གཞོན་སྟབས། དགོན་སྡེ་བཅུ་གསུམ་འདེབས་པའི་སྐབས་སུ་ཪྙིང་མ་དང་བཀའ་བརྒྱུད། བོན་པོ་སོགས་ཀྱི་དགོས་གནས་མང་པོ་གཏོར་ཏེ་གྲུབ་མཐའ་དགེ་ལུགས་པར་བསྒྱུར་ནས་བཙན་དྲག་མང་དུ་མཛད་པའི་སྟབས་ཀྱིས་དགོན་གནས་དེ་དག་གི་ཆོས་སྐྱོང་གི་གནོད་པ་ཡིན་ནམ། ཧོར་གྱི་དགོན་ཁག་འདི་རྣམས་སུ་སྐྱིད་སྡུག་གང་གི་ཐད་ལའང་ནང་མི་མཐུན་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་དཀར་མཛེས་དགོན་འདིའི་དང་དུ་བཀྲ་མི་ཤིས་པ་ཤིན་ཏུ་མང་ཞིང་དབང་ཤེད་ཆེ་བ་དག་གིས་འཐབ་རྩོད་དཀྲུགས་ཤིང་བྱེད་པ་ཤིན་ཏུ་མང་བ་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཡི་གེ་རྣམས་སུ་གསལ་བ་ཇི་བཞིན་[page 9] བྲིས་པ་ཡིན། དེ་ལྟར་ཧོར་ཡུལ་ཕྱོགས་ཀྱི་བསྟན་པ་སྤྱི་དང་ལྷག་པར་དུ་དགེ་ལྡན་བསྟན་པའི་རྩ་བ་ནི་ཧོར་ཆོས་རྗེ་ངག་དབང་ཕུན་ཚོགས་དང་ཁོང་གི་ཁུ་བོ་བཀའ་བཅུ་ནམ་མཁའ་འོད་ཟེར་གཉིས་ཡིན་པ་དང་། བསྟན་པའི་སྦྱིན་བདག་གི་རྩ་བ་ཡང་ཧོར་རིགས་དཔོན་པོ་སྤྱི་དང་ལྷག་པར་དུ་ཆོས་རྗེ་ངག་དབང་ཕུན་ཚོགས་ཀྱི་ཡབ་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་ཡིན་པས་བཀའ་དྲིན་ལྷག་པར་ཆེ་བ་ཡིན།
  

དྲུག་པ། དགོན་པའི་གདན་རབས་དང་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་སྐོར།

དེ་ལྟར་ཆོས་རྗེ་ངག་དབང་ཕུན་ཚོགས་ཀྱིས་དཀར་མཛེས་དགོན་འདི་བཏབ་ནས་བཤད་སྒྲུབ་གཉིས་ཀྱི་སྒོ་ནས་ལེགས་པར་བསྐྱངས་ཏེ་ཉིད་ཀྱི་གདན་རབས་དང་པོ་མཛད། ཁོང་གི་རྒྱ་ཚབ་ཏུ་ཧོར་ཀུན་འདུལ་ལ་སོགས་པ་མང་དུ་ཕེབས། དཀར་མཛེས་དགོན་འདི་ལ་སྤྲུལ་པའི་སྐུ་དགུ་ཡོད། ལམ་བྲག་གཟིགས་རྒྱབ། འཁྲུངས་གསར། རབ་ཚལ། ནག་ཚང་། བྲག་དཀར། ཁང་གསར་སྐྱབས་མགོན། འབྲུག་ལངས། བུ་རམ་སྣ་བཅས་ཡིན། ཕྱིས་སུ་ལམ་བྲག་དང་། གཟིགས་རྒྱབ། འཁྲུངས་གསར་བཅས་སྐུ་ཕྲེང་རིམ་བྱོན་རྣམས་ཀྱིས་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀའི་ཐད་ལ་རེས་མོས་ཀྱིས་བསྟན་པའི་བདག་པོ་མཛད་（འདི་གསུམ་ལ་གདན་ས་གསུམ་ཞེས་གྲགས་）པའོ།
  

བདུན་པ། གྲྭ་ཚང་སོ་སོའི་ལས་སྣེ་དང་གདན་རབས་སྐོར།

དང་པོ་མཚན་ཉིད་གྲྭ་ཚང་འདི་ལ་ལས་སྣེ་མཁན་པོ་གཅིག དབུ་མཛད་གཅིག དགེ་བསྐོས་གཅིག སྐུ་ཚབ་གཉིས། རྒན་པ་བཞི། མཆོད་དཔོན་གཅིག འཆམ་དཔོན་གཅིག་བཅས་ཡོད། མཁན་པོ་ལ་ཚང་དགོས་པའི་ཆ་རྐྱེན་ནི། དང་པོ་དབུས་གཙང་དུ་ཕེབས་ནས་སེ་འབྲས་དགེ་གསུམ་གང་རུང་གི་གྲྭ་སར་ཞུགས་ནས་ལོ་ངོ་བཅུ་ཕྲག་འགར་ཐོས་བསམ་མཛད་དེ། མཐར་ལྷ་ལྡན་སྨོན་ལམ་ཆེན་མོའི་སྐབས་སུ་འཕགས་ཚོགས་དགེ་འདུན་འདུས་པ་རྒྱ་མཚོའི་དབུས་སུ་མདོ་སྔགས་ཀྱི་གཞུང་ལུགས་མཐའ་དག་ལ་གྲྭ་སྐོར་མཛད་དེ་དགེ་བཤེས་ལྷ་རམས་པའི་མཚན་རྟགས་བཞེས་ཏེ་ཕྱིར་རང་དགོན་དུ་ཕེབས། དེ་ནས་དཀར་དགོན་མཚན་ཉིད་གྲྭ་ཚང་གི་འཛིན་གྲྭ་རྒན་རིམ་ནས་མཁན་པོར་མངའ་གསོལ། ཚོགས་ཆེན་དུ་གསོ་སྦྱོང་གི་མདོ་འཆད་པ་དང་། ཆོས་ཐོག་སྐབས་སུ་བརྩི་བཞག་གནང་བ། སྒྲུབ་མཆོད་སྐབས་སུ་རྡོ་རྗེ་སློབ་དཔོན་བྱེད་པ། སྨོན་ལམ་སྐབས་སུ་གསུང་ཆོས་གནང་བ་སོགས་བྱེད། དབུ་མཛད་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་ནི། ཆོས་སྤྱོད་རབ་གསལ་སོགས་དགེ་འདུན་མང་པོའི་ཚོགས་སུ་ཐུགས་ཐོག་ནས་རྒྱུགས་འབུལ་བ་དང་། འདོད་རྟ་དབྱངས། ཆོ་ག་ཕྱག་ལེན་འབུད་རྡུང་དཀྲོལ་སོགས་ལ་བྱང་ཆ་ཡོད་[page 10] ཚེ་བྱིངས་འདྲེན་དུ་བསྐོ་བ་ཡིན། དགེ་བསྐོས་གྱིས་བླ་སྤྲུལ་ཁག་དང་གྲྭ་རྒན་གཞོན་བར་གསུམ་མཐའ་དག་གིས་ཆོས་འདུལ་བའི་བཅས་ཁྲིམས་དང་དགེ་འདུན་གྱི་ནང་ཁྲིམས། ཕྱི་ནང་གི་ཀུན་སྤྱོད་སོགས་སྒྲིག་ལམ་སྐོར་ལ་ལྟ་རྟོག་བྱེད་པ་ཡིན། སྐུ་ཚབ་གཉིས་ནས་ཧོར་ཆོས་རྗེས་ཡོང་སྒོ་དང་འགྲོ་སོང་ཕྱོགས་ལ་བལྟ་རྟོག་བྱེད་པ་ཡིན། མཆོད་དཔོན་གྱིས་དཀྱིལ་འཁོར་གྱི་ཐིག་ཚད་དང་མཆོད་གཏེར་གྱི་བཟོ་རྩལ་སོགས་ལ་མཁས་པར་བྱེད་པའོ། མཆོད་དཔོན་གྱི་རྩ་ཐིག་གར་སྟབས་སོགས་ལ་མཁས་པར་བྱེད།

རབ་བྱུང་བཅོ་ལྔ་ནས་བཅུ་དྲུག་བར་བྱོན་པའི་མཚན་ཉིད་གྲྭ་ཚང་གི་གདན་རབས་ཤེས་གསལ་མཚན་ཐོ་ནི། རབ་འབྱམས་པ་ཏྲེ་ཧོར་ཚང་། སངས་རྒྱས་ཐུབ་དབང་། ཡ་མ་ཐར་ལམ། སངས་རྒྱས་ཕུན་ཚོགས། དཀོན་མཆོག་དངོས་གྲུབ། དགེ་སྐྱོར་དཔོན། ཚེ་རིང་བསམ་གཏན། སྟོབས་ལྡན། རྡོ་རྗེ་གནས་སྐྱབས། བསྟན་པ། ཆོས་གྲགས། དགེ་ཡོན་ཏན། ཀླུ་ཕྱུག བདེ་ལེགས་ཉི་མ། མཐུ་སྟོབས། བློ་དགའ་རྣམས་དགེ་བཤེས་ཤ་སྟག་ཡིན་ཞིང་འདུག་ཡུན་ལོ་ངོ་གསུམ་རེ་ཡིན། མཁན་རབས་ཚང་མ་མཚན་ཐོ་མེད་པས་འགོད་མ་ནུས།

གཉིས་པ་རྣམ་རྒྱལ་གྲྭ་ཚང་གི་བླ་རབས་ནི། དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་བློ་བཟང་ཤེས་རབ། སྟོབས་སྡན། བློ་བཟང་བསམ་གཏན། བློ་བཟང་དབང་ཕྱུག བློ་བཟང་ཆོས་འཕེལ། བསོད་ནམས་ཆོས་རྒྱལ་རྣམས་སོ། རྣམ་རྒྱལ་གྲྭ་ཚང་གི་བླ་མ་མཚན་ཉིད་གྲྭ་ཚང་ནས་འགྲོ་དགོས། ལས་སྣེ་དགེ་བཤེས་ངེས་པར་ཡིན་མི་དགོས། ཡོན་ཏན་ངེས་ཅན་ཡོད་པའི་རྒན་ཞིག་གིས་བླ་མའི་འགན་ཁུར་ཆོག དབུ་མཛད་གཅིག རྒན་པ་གཉིས། མཆོད་གཡོག་གཅིག་བཅས་ཡོད།

གསུམ་པ་སྔགས་པ་གྲྭ་ཚང་གི་བླ་རབས་ནི། མཁས་ཤིང་གྲུབ་པའི་དབང་ཕྱུག་ཨརྒ། པད་མ་ཚེ་རིང་། རྡོ་རྗེ་ཚེ་བརྟན། བློ་བཟང་དོན་གྲུབ། ཕུན་ཚོགས་དོན་གྲུབ། ཕུན་ཚོགས་དར་རྒྱས། བློ་བཟང་དབང་ཕྱུག ཡ་མ་བདེ་ལོགས། སྐལ་བཟང་སྟོབས་ལྡན་རྣམས་སོ། མཁན་པོ་འདི་དག་དགེ་བཤེས་ཤ་སྟག་ཡིན། མཚན་ཉིད་གྲྭ་ཚང་ནས་ཡོང་དགོས།
  

བརྒྱད་པ། དགོན་པའི་བཅའ་ཁྲིམས་སྐོར།

དགོན་པའི་གྲྭ་པ་རྒན་གཞོན་སུ་ཡིན་ཡང་ཆོས་འདུལ་བའི་གཞུང་ནས་བཤད་པའི་འདུལ་ཁྲིམས་ཇི་བཞིན་ཉམས་སུ་ལེན་དགོས་པར་མ་ཟད། ད་དུང་དགོན་པའི་དམིགས་གསལ་གྱི་ནང་ཁྲིམས་འགའ་གཏན་འབེབས་བྱས་ཡོད་པ་བཅའ་ཡིག་སེར་པོ་ནང་འཁོད་པ་རྣམས་ཀྱང་སྲུང་དགོས་ཏེ། གལ་སྲིད་སྡོམ་པ་དང་འགལ་ན་དགོན་པའི་བཅའ་ཁྲིམས་ལྟར་རྒྱུ་ཐོག་དང་ལུས་ཐོག་གཉིས་ནས་ཆད་པ་གཅོད་པ་ཡིན།[page 11] གཞན་ཡང་དགོན་འདི་དང་ཡུལ་ཁམས་འདི་ལ་བཀའ་དྲིན་ལྷག་པར་ཆེ་བའི་བླ་མ་བྲག་སྐལ་བཟང་རྣམ་རྒྱལ་འཁྲུངས་ཡུལ་གཙང་རོང་ཆེན་ནས་ཡིན། ཁོང་གིས་དབུས་གཙང་དུ་སློབ་གཉེར་རྫོགས་རྗེས་རྒྱལ་དབང་སྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོའི་བཀའ་བཞིན་དཀར་མཛེས་ལ་ཕེབས་ནས་ལམ་བྲག་རི་ཁྲོད་དུ་བཞུགས་ཏེ། རི་ཁྲོད་པ་རྣམས་ལ་དང་པོ་སྒྲུང་སྙན་པོ་གསུངས་ཏེ་སློབ་མ་མང་དུ་འདུས་པར། རིམ་གྱིས་ཆོས་བཤད་དབང་བསྐུར་གནང་སྟེ་དགོན་པའི་སྒྲིག་ལམ་ཡང་ཇེ་དམ་དུ་བཏང་། ཧོར་ཆུ་ཉིན་སྲིབ་ཀུན་ལ་སྨྱུང་གནས་བཙུགས་ཏེ་འགྲོ་དོན་ཆེན་པོ་བྱུང་། དེའི་སྐབས་དཀར་མཛེས་དགོན་པའི་གྲྭ་པ་རྣམས་བཅའ་ཁྲིམས་སོགས་ལ་བརྩི་འཇོག་ཆེར་མེད་པར། དཔེར་ན་དགོན་ནང་དུ་ཁྱིམ་གཞི་ཆགས་པ་སོགས་རང་མོས་ཀྱི་རྣམ་པ་མང་པོ་ཡོད་སྟབས། ལམ་བྲག་སྐལ་བཟང་རྣམ་རྒྱལ་ནས་དགོན་པའི་བཅའ་ཡིག་དང་སྒྲིག་སྲོལ་ལམ་ལུགས་རྣམས་དག་བཅོས་དང་གྲྭ་ཚང་དུ་གདུགས་དཀར་བཟློག་ཆེན་སོགས་བཙུགས་པ་དང་། སློབ་གཉེར་བ་རྣམས་ཆོས་རར་ཚོགས་ལང་དམ་བཅའ་སོགས་ལ་བསྐུལ་བ་ནན་ཏན་མཛད། རྣམ་རྒྱལ་གྲྭ་ཚང་དུ་ཕེབས་ནས་དགེ་འདུན་པ་དང་མཉམ་དུ་གཞི་གསུམ་གྱི་ཕྱག་ལེན་གནང་སྟེ་མདོ་མྱང་འདས་ལས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ལ་བདུད་ཀྱི་སྲོག་སྙིང་ཕུལ་བའི་སྔགས་དང་། ཡངས་པའི་གྲོང་ཁྱེར་དུ་འཇུག་པའི་གཟུངས་གཉིས་ལ་འདོད་གསོལ་གསར་དུ་བརྩམས་ཏེ། གང་སེར་མ་བཅས་ཀུན་གྱི་མཐོང་ཡུལ་སྒོ་འགྲམ་དུ་སྦྱར་ཏེ་སྤྱི་སྒེར་སོ་སོའི་སྲུང་དགོས་པའི་བཀའ་གནང་།
  

དགུ་པ། དགོན་པའི་བཤད་སྒྲུབ་སློབ་གཉེར་གྱི་སྐོར།

དཀར་མཛེས་དགོན་པའི་གདན་ས་སོ་སོའི་གྲྭ་པ་རྣམས་ཀྱིས་སྤྱིར་མདོ་སྔགས་རིག་གནས་ཀྱི་གཞུང་མཐའ་དག་ལ་སློབ་གཉེར་བྱེད་པ་ཡིན་མོད། དེང་སྐབས་མདོ་སྔགས་ཟུང་འབྲེལ་དེ་ཅུང་དཀོན། སྔགས་ལ་མོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱི་མདོ་ཁྱད་གསོད། མདོ་ལ་མོས་ཁུལ་ཀྱིས་སྔགས་ཁྱད་གསོད་བྱེད་པའི་རྐྱེན་གྱིས། ས་གནས་དཔོན་གྱིས་སྔགས་པ་གྲྭ་ཚང་གི་ཆོ་ག་མཚན་ཉིད་གྲྭ་ཚང་གིས་འདོན་མི་ཆོག་པ་དང་། དེ་བཞིན་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞུང་སྔགས་པ་གྲྭ་ཚང་གིས་སྦྱང་མི་ཆོག་པ་སོགས་གཏན་འབེབས་ཧ་ཅང་མང་ངོ་། སྔགས་པ་གྲྭ་ཚང་ལ་དགེ་བཤེས་ཧ་ཅང་དཀོན་པ་དང་། མཚན་ཉིད་གྲྭ་ཚང་ལ་སྔགས་རམས་པ་ཧ་ཅང་ཉུང་བས་ཀྱང་རྟོགས་ཐུབ།

མཚན་ཉིད་གྲྭ་ཚང་གི་མདོ་སྔགས་གཞུང་ལ་སློབ་གཉེར་བྱེད་པའི་ཡིག་ཆ་ནི། སེ་ར་རྗེ་བཙུན་པའི་ཡིག་ཆའི་སྟེང་ནས་སྦྱོང་བ་ཡིན། དེ་ཡང་གྲྭ་པ་མང་ཤོས་ཀྱིས་བསྡུས་གྲྭ་རིགས་ལམ་ཆུ་བ་དང་། རིགས་ལམ་འབྲིང་བ་གཉིས་ལ་སྦྱངས་པ་རྫོགས་རྗེས་དབུས་ཀྱི་གདན་ས་སེ་འབྲས་དགའ་གསུམ་གང་[page 12] རུང་ལ་ཕེབས་ཏེ་ལོ་ངོ་གསུམ་བཞི་ཙམ་ལ་དེ་གར་གཞུང་ལ་སྦྱངས་པ་བྱས་ཏེ་ཕྱིར་རང་དགོན་དུ་ཕེབས་ཏེ་བཞུགས་པ་ཡིན། གྲྭ་པ་ཉུང་ཤས་ཤིག་གིས་དབུས་གཙང་དུ་ལོ་ངོ་དུ་མའི་རིང་ལ་གཞུང་བཀའ་པོད་ལྔ་ལ་ཞིབ་ཏུ་སྦྱངས་ནས་དགེ་བཤེས་སོགས་ཀྱི་མཚན་རྟགས་ལེན་པའང་ཡོད། སྔགས་པ་གྲྭ་ཚང་གིས་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་སྨད་གྲྭ་ཚང་གི་ཕྱག་ལེན་ལྟར་རྒྱུད་སྡེ་སོ་སོའི་རྩ་བཤད་ཀྱི་སྒོ་ནས་འཆད་ཉན་དང་། ཁྱད་པར་དུ་གར་ཐིག་དབྱངས་གསུམ་སོགས་ལ་སྦྱངས་ཏེ་ལམ་རིམ་གཉིས་ལ་ཉམས་ལེན་བྱེད་པ་ཡིན། རྣམ་རྒྱལ་གྲྭ་ཚང་གིས་གཙོ་བོ་སྐུ་རིམ་ཞབས་བརྟན་དང་། བསྐང་གསོ། ལྷ་མོའི་མདོས་ཆེན་སོགས་འདོན་ཆོས་སྐོར་ལ་རྦུངས་བརྩོན་བྱེད། བཤད་སྲོལ་ལ་མདོ་སྔགས་གྲྭ་ཚང་གསུམ་འབྲེལ་བར་བཤད་ཀྱང་སྔགས་པ་གྲྭ་ཚང་གི་གྲྭ་མང་གིས་གྲྭ་ཇ་སོགས་སྔགས་པ་གྲྭ་ཚང་དུ་ཕེབས་ཀྱི་ཡོད།
  

བཅུ་པ། དགོན་པའི་སྐུ་གསུང་ཐུགས་རྟེན་གྱི་སྐོར།

དང་པོ་ཚོགས་ཆེན་འདུ་ཁང་（འདུ་ཁང་སྤྱི་པའང་ཟེར་）གི་ནང་རྟེན་སྐོར་ལ། སྔོན་གཙུག་ལག་ཁང་འདི་ཉིད་བཞེངས་པ་ནས་རིམ་གྱིས་ནང་རྟེན་གྱི་སྐོར་མཐའ་ཡས་པ་ཞིག་བཞེངས་ཚུལ་ནི། ཐོག་མར་སའི་རྒྱ་ཁྱོན་གཞི་འདོམ་གྲུ་བཞི་མ་བརྒྱད་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་གྱི་སྟེང་དུ་གཙུག་ལག་ཁང་བཞེངས་ཡོད། དེའི་སྟེང་དུ་རྒྱུ་གསེར་ཟངས་ལས་གྲུབ་པའི་རྒྱ་ཕིབས་དང་། གཉྫི་ར། ཆོས་འཁོར། གདུགས་རྒྱལ་མཚན་སོགས་ཀྱིས་བརྒྱན་ཡོད། ནང་རྟེན་གྱི་སྐོར་ལ། རྒྱ་ཕིབས་འོག་ལྷ་ཁང་དུ་འཇམ་དབྱངས་ཆོས་འཁོར་མ་རྒྱལ་བ་སྐུ་ཕྲེང་ཞིག་གིས་རྟེན་སྐལ་དུ་གནང་བ་དེ་བཞུགས། གཟིགས་རྒྱབ་བཀའ་ཆེན་གྱིས་བཞེངས་པའི་སྨན་སྐུ་ཐུབ་པ་ཚུལ་ཁྲིམས་མ་སྐུ་ཚད་ཁང་བརྩེགས་གཅིག་ཙམ་ཡོད་པ། བྱམས་པ། རྗེ་རིན་པོ་ཆེ། འཁྲུངས་གསར་བློ་བཟང་ཕུན་ཚོགས་བཅས་ཀྱི་སྨན་སྐུ་བརྩེགས་གསུམ་ཙམ་ཡོད་པ། ཚེ་ལྷ་རྣམ་གསུམ། སེང་གདོང་མ། སྤྱན་རས་གཟིགས་ཕྱག་སྟོང་སྤྱན་སྟོང་བཅས་སྐུ་ཚད་བརྩེགས་གཉིས་ཙམ་ཡོད་པ། འཇམ་དབྱངས་དང་ཕྱག་རྡོར། སྨན་བླ་བདེ་བཤེགས་བརྒྱད་བཅས་མདའ་ཚད་མ། ཚོགས་གྲལ་མགོར། རྒྱལ་དབང་བཅུ་གསུམ་པ་དང་པཎ་ཆེན་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མའི་སྐུ་འདྲ། རྒྱུ་གསེར་ཟངས་ལས་གྲུབ་པའི་རྗེ་ཚེ་འཛིན་མའི་སྐུ་ཁང་བརྩེགས་གཉིས་ཡོད་པ། འདུ་ཁང་སྒོའི་སྟེང་དུ་ལམ་བྲག འཁྲུངས་གསར། གཟིགས་རྒྱབ་བཅས་ཀྱི་སྐུ་མདའ་ཚད་མ། སྟོན་པའི་འཁྲུངས་རབས། རྒྱན་དྲུག་མཆོག་གཉིས་ཀྱི་གྱན་ཐང་། སྲུང་མ་ཁང་དགོན་པ་སྤྱིའི་སྲུང་མ། བཀའ་སྲུང་ཡོན་ཏན་རྒྱལ་པོ། རྟ་མགྲིན་གསང་སྒྲུབ། ལྷ་མོའི་སྐུ་བཅས་མདའ་ཚད་མ། བླ་མ་གསུམ་གྱི་གཟིམས་ཆུང་ནང་རྒྱལ་དབང་བཅུ་གསུམ་པའི་ན་བཟའ་ཆ་ཚང་། རྒྱུ་གསེར་ཟངས་ལས་གྲུབ་པའི་རྣམ་རྒྱལ་མཆོད་རྟེན། རྗེ་ཡབ་[page 13] སྲས་གསུམ། གནས་བརྟན་བཅུ་དྲུག རྒྱལ་ཆེན་སྡེ་བཞི། ཚེ་དཔག་མེད། རྣམ་རྒྱལ་མ་བཅས་ཀྱི་སྐུ་འདྲ། ཡང་རྗེ་ཡབ་སྲས་གསུམ་དང་རྣམ་སྲས་སོགས་ཀྱི་སྐུ་ཐང་བཅོ་ལྔ། རྒྱུ་གསེར་ཟངས་ལས་གྲུབ་པའི་གཟིགས་རྒྱབ་སྔགས་འཆང་གི་གདུང་རྟེན་ཁང་བརྩེགས་གཅིག་ཡོད་པ། བྱམས་པ་ཆོས་འཁོར་མ། རྗེ་ཡབ་སྲས་གསུམ་བཅས་ཀྱི་ལི་སྐུ་ནང་གཟུངས་ལ་རྒྱལ་དབང་བཅུ་གསུམ་པའི་ན་བཟའ་ཆ་ཚང་། གཞན་ཡང་ལི་སྐུ་ཆེ་ཆུང་སུམ་ཅུ་ལྷག ཀུན་རིག་དཀྱིལ་འཁོར། རྗེ་ཙོང་ཁ་བའི་རྣམ་ཐར་རྒྱས་པ། སྟོན་པའི་འཁྲུངས་རབས་དཔག་བསམ་འཁྲི་ཤིང་། འཁྲུངས་གསར་འཁྲུངས་རབས་སོགས་ཞལ་ཐང་སུམ་ཅུ་ལྷག ཤར་ལི་ནུབ་ལིའི་སྐུ་བཪྙན་ཆིག་སྟོང་ལྔ་བརྒྱ་ལྷག རྒྱུ་གསེར་ཟངས་ལས་གྲུབ་པའི་གསེར་སྡོང་ཁང་བརྩེགས་གཉིས་ཡོད་པའི་ནང་གཟུངས་རྒྱལ་བ་སྐུ་ཕྲེང་རིམ་བྱོན་གྱི་ན་བཟའ། སྐུ་གསེར་ཟངས་སྒྲོལ་མ་ཉེར་གཅིག་ཉེ་སྲས་བརྒྱད་ཁང་བརྩེགས་ཕྱེད་ཙམ་ཡོད་པ། ཙོང་ཁ་བརྒྱད་ཅུའི་སྨན་སྐུ། སྒོ་ཕྱི་ནང་རྒྱལ་ཆེན་བཞིའི་སྨན་སྐུ་སོགས་ཡོད།

གསུང་གི་སྐོར་ལ། བཀའ་འགྱུར་དངུལ་བྲིས་ཆ་ཚང་གཅིག ཚལ་པར་སྣག་པར་ཚར་དགུ རྗེ་ཡབ་སྲས་གསུང་འབུམ་ཆ་ཚང་བཞི་སོགས་ཡོད། མདོན་ཁང་ནང་དུ་ཆོས་རྒྱལ་ནང་སྒྲུབ། ལྕམ་སྲིང་གཙོ་འཁོར་བཅས་མི་ཚད་མ། ཐང་སྟོང་པའི་སྐུ་བཪྙན། འཇིགས་བྱེད། གསང་འདུས། ཀུན་རིག རྒྱན་དྲུག་མཆོག་གཉིས་བཅས་ཀྱི་གྱན་ཐང་སོགས་བཞུགས།

གཉིས་པ་སྔགས་པ་གྲྭ་ཚང་གི་ནང་རྟེན་དུ་རྗེ་ཙོང་ཁ་པ། བདེ་གསང་འཇིགས་གསུམ། ཚེ་ལྷ་རྣམ་གསུམ། སྒྲོལ་མ། བྱམས་པ། རྡོ་རྗེ་སེམས་དཔའ། འཁྲུངས་གསར་བློ་བཟང་ཕུན་ཚོགས། སྟོན་པ་བཅས་སྐུ་ཚད་ཁང་བརྩེགས་གཅིག་ལྷག་ཡོད་པ། ཤུཊ་སྡན་རིགས་ལྔ། དམག་ཟོར་མ། དམ་ཅན། ནོར་བདག་བཀའ་རྒྱ་མ། རྣམ་སྲས། མགོན་དཀར། རྒྱལ་བ་སེང་གེ་ང་རོ། དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས། གནས་བརྟན་བཅུ་དྲུག རྗེ་ཡབ་སྲས་གསུམ། སྲུང་མ་ཁང་དུ་ནག་ཚང་བསྟན་པ་དར་རྒྱས་ཕྱག་བཟོ། མགོན་པོ། ལྕམ་སྲིང་། སྨན་སྐུ་ཆེ་ཆུང་སྣ་ཚོགས། རྒྱུ་གསེར་ཟངས་ལས་གྲུབ་པའི་རྗེ་ཤེས་རབ་སེང་གེ་སྐུ་འབུམ། བདེ་གསང་འཇིགས་གསུམ་གྱི་བློས་བསླང་། ལྷ་མོའི་སྐུ། འཇིགས་བྱེད། རྟ་མགྲིན། ཆོས་རྒྱལ། ནུབ་ལིའི་སྐུ་སྣ་ཚོགས་ཆིག་སྟོང་ལྷག་བཞུགས། 

རྒྱུ་ཤིང་ལས་གྲུབ་པའི་དབྱེན་འདུམ་མཆོད་རྟེན་ཁང་བརྩེགས་གཅིག་ཅན་དང་། གཟིགས་རྒྱབ་གཤིམས་ཁང་དུ་རྗེ་ཡབ་སྲས་སྐུ། གྲུབ་ཐོབ་བརྒྱད་ཅུའི་སྨན་སྐུ། རོང་ཚའི་གཟིམས་ཆུང་ནང་བྱམས་པ། རིགས་གསུམ་མགོན་པོ། གཞན་ཡང་གསེར་ཟངས་ལི་སྐུ་སྣ་ཚོགས་ལྔ་བརྒྱ་ལྷག ཞལ་ཐང་སྐོར་ལ་གསང་བདེ་འཇིགས་གསུམ། ཙོང་ཁ་བརྒྱད་ཅུ། ལྷ་མོ། རྟ་མགྲིན། དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས། དཔག་བསམ་ཁྲི་ཤིང་། རྒྱན་དྲུག་མཆོག་གཉིས། གྲུབ་ཐོབ་བརྒྱད་ཅུ། གནས་བརྟན་བཅུ་དྲུག་རྒྱལ་དབང་[page 14] དང་པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་རིམ་བྱོན་སོགས་ཀྱི་གྱན་ཐང་། གསུང་རྟེན་སྐོར་ལ་སྡེ་དགེ་པར་མའི་བཀའ་འགྱུར་དང་བསྟན་འགྱུར། རྗེ་ཡབ་སྲས་བཀའ་འབུམ། ལམ་བྲག་གསུང་འབུམ། པཎ་ཆེན་ཆོས་རྒྱན་བཀའ་འབུམ། བཀའ་ཆེན་ཡེ་ཤེས་རྒྱལ་མཚན་གྱི་བཀའ་འབུམ། རྒྱལ་བ་བསྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོའི་བཀའ་འབུམ། གུང་ཐང་། ཁྲི་ཆེན་ངག་དབང་ཆོས་ལྡན། ཐུབ་བསྟན་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མ། ལྕང་སྐྱ་རོལ་པའི་རྡོ་རྗེ་སོགས་ཀྱི་བཀའ་འབུམ། དམིགས་བརྩེ་མའི་བེའུ་བུམ་པོད་གསུམ། རྡོ་དྲིལ་ཆ་ཚང་བརྒྱ་དང་ལྔ་བཅུ་བཅས་མཐའ་ཡས་པ་བཞུགས།

གསུམ་པ་མཚན་ཉིད་གྲྭ་ཚང་གི་རྟེན་གཙོ་རྗེ་རིན་པོ་ཆེ་སྨན་སྐུ་ཁང་བརྩེགས་གཅིག་ཙམ་ཡོད་པ། རྒྱུ་གསེར་ཟངས་ལས་གྲུབ་པའི་གདུགས་དཀར། རྒྱལ་བ་ཐུབ་བལྟན་རྒྱ་མཚོ། སྒྲོལ་མ་བཅས་སྐུ་ཚད་བརྩེགས་གཅིག་ཅན། རྒྱུ་གསེར་ཟངས་པཎ་ཆེན་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མ། གནས་བརྟན་བཅུ་དྲུག ལོ་གྱོན་མ། སྒྲོལ་མ་ཉེར་གཅིག་བཅས་མདའ་ཚད་པ། རྗེ་སྐུ་ཁང་དུ་རྒྱུ་གསེར་ཟངས་རྗེ་ཡབ་སྲས་གསུམ་དང་རྗེ་ཚེ་འཛིན་མ་བཅས་སྐུ་བརྙན་ཐོག་ཚད་གསུམ་ཅན། རྒྱུ་གསེར་ཟངས་ཇོ་བོའི་སྐུ་ཐོག་ཚད་མ། སྨན་སྐུ་སྒྲོལ་མ་གསུང་འབྱོན་མ། མགོན་པོ། ཚེ་ལྷ་རྣམ་གསུམ་བཅས་ཐོག་ཚད་མ། ཤུགས་ལྡན་རྟེན་འདུས། བྱམས་ཁང་ནང་དུ་སྨན་འདམ་ལས་གྲུབ་པའི་དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་ཁང་བརྩེགས་གསུམ་ཅན། སྨན་བླའི་ཁང་དུ་སྨན་འདམ་ལས་གྲུབ་པའི་སྨད་བླའི་སྐུ་དང་། རྒྱལ་པོ་སྐུ་ལྔ་དང་། སྨན་བླའི་བློས་བླང་། སྐུ་ལྔའི་རྟེན་འདུས་དང་སྲུང་མ་རྡོ་རྗེ་ཤུགས་ལྡན་སོགས་དང་། གཞན་ཡང་སྒྲོལ་མའི་སྐུ་མདའ་ཚད་མ་ཤར་ལི་ནུབ་ལི་སྣ་ཚོགས་ཆིག་སྟོང་ལྷག

ཞལ་ཐང་སྐོར་ལ། དཔག་བསམ་འཁྲི་ཤིང་། ཙོང་ཁ་བརྒྱད་ཅུ། རྒྱལ་དབང་པཎ་ཆེན་འཁྲུངས་རབས། ལམ་བྲག གཟིགས་རྒྱབ། འཁྲུངས་གསར། གནས་བཅུ་སྒྲོལ་མ་ཉེར་གཅིག་སོགས་ཞལ་ཐང་ཉིས་སྟོང་ལྷག་ཡོད། གསུང་རབ་ཀྱི་སྐོར་ལ། བཀའ་འགྱུར་དང་བསྟན་འགྱུར་སྣར་ཐང་པར་ཚར་གསུམ། རྗེ་ཡབ་སྲས། གཟིགས་རྒྱབ་སོགས་ཀྱི་བཀའ་འབུམ། དམིགས་བརྩེ་མའི་ལས་ཚོགས། ཡིག་ཆ་སྣ་ཚོགས་སྐོར་པོད་སུམ་བརྒྱ་ལྷག དགོན་པ་སྤྱིའི་རྟེན་གྱི་གཙོ་བོ་ནི་སྨན་འདམ་ལས་གྲུབ་པའི་བྱམས་པ་མགོན་པོ་ཁང་བརྩེགས་གཉིས་ཡོད་པ་བཅས་སོ། འདི་ནི་མཁའ་ནང་བྱམས་ཁང་ཆེན་མོ་ཞེས་གྲགས། གཙུག་ཏོར་གདུགས་དཀར་ཚེམ་དྲུབ་མ་ཐོག་བརྩེགས་བཞི་ཅན་གྱི་གོས་སྐུ།

བཞི་པ་རྣམ་རྒྱལ་གྲྭ་ཚང་གི་རྟེན་གཙོ་སྨན་སྐུ་ཐུབ་པ་ཚུལ་ཁྲིམས་མ་བྱིན་ཅན། དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས། རྗེ་ཡབ་སྲས། འཇིགས་བྱེད་སོགས་ཡི་དམ་སྐོར་དང་། མགོན་ཆོས་རྒྱལ་རྟ་མགྲིན་སོགས་སྲུང་མའི་སྐོར། ལྷ་མོའི་སྐུ་ཐོག་བརྩེགས་གཉིས་ཅན། ཙོང་ཁ་བརྒྱད་ཅུ། དཔག་བསམ་འཁྲི་ཤིང་། གསེར་བྲིས་སངས་རྒྱས་སྟོང་སྐུ་སོགས་ཞལ་ཐང་བརྒྱ་དང་ལྔ་བཅུ་ལྷག གཞན་ཡང་རྣམ་རྒྱལ་མཆོད་[page 15] རྟེན། མ་ཎི་དུང་འཁོར། གདུགས་དཀར་དུར་འཁོར། བླ་མ་བཤེས་གཉེན་རྣམས་ཀྱི་སྐུ་གདུང་མཆོད་རྟེན་བཅུ་གཅིག་ལྷག གསུང་རབ་སྐོར་ལ། བཀའ་འགྱུར་གཅིག རྗེ་ཡབ་སྲས་གསུང་འབུམ། ཧོར་ཆོས་རྗེའི་གསུང་འབུམ། བརྒྱད་སྟོང་གསེར་བྲིས་སོགས་ཞིབ་ཏུ་བྲི་བར་མི་ནུས་སོ།།
  

བཅུ་གཅིག་པ། དམངས་གཙོའི་བཅོས་བསྒྱུར་ཞུགས་ཀྱི་དགོན་པའི་གནས་ཚུལ།

དེ་ཡང་ཧོར་ཆོས་རྗེ་ངག་དབང་ཕུན་ཚོགས་ཀྱིས་སྤྱི་ལོ་1662ལོར་དཀར་མཛེས་དགོན་འདི་བཏབ་པ་ནས་སྤྱི་ལོ་1959ལོར་དམངས་གཙོའི་བཅོས་བསྒྱུར་འགོ་ཚུགས་རེག་པར་སྟེ་མི་ལོ་ཉིས་བརྒྱ་གོ་བཞི་བར་ལ་ཧ་ཅང་དར་རྒྱས་ཆེན་པོ་བྱུང་། 1958ལོའི་ཟླ་11པའི་ནང་དགོན་པའི་བླ་མ་དང་ལས་སྣེ་རྣམས་རྫོང་དུ་བསྡུས་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ཐོན་སྐྱེད་ནང་ཞུགས་དགོན་པའི་སློབ་གསོ་སྒྲུབ། དེ་ནས་གྲྭ་པ་རྣམས་རང་རང་སོ་སོའི་ཁྱིམ་དུ་ཕྱིན་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ཐོན་སྐྱེད་དུ་ཞུགས། འཁྲུངས་གསར་གཟིགས་རྒྱབ་ལམ་བྲག་རིན་པོ་ཆེ་1956ལོ་རྒྱ་གར་དུ་ཕེབས། ནག་ཚང་སྤྲུལ་སྐུ་དང་ཁང་གསར་སྐྱབས་མགོན། རབ་ཚལ། བུ་རམ། འབྲུག་ལངས་རིན་པོ་ཆེ་རྣམས་ལོ་མང་རབ་ཞིག་ལ་ཁུལ་ངལ་རྩོལ་བསྒྱུར་བཀོད་ནང་ཞུགས།

1966ལོར་རྒྱལ་ཡོངས་སུ་རིག་གནས་གསར་བརྗེ་ཆེན་པོ་ཞེས་ཟང་ཟིང་གི་གནམ་ས་གཡོ་བའི་སྐབས། དགོན་པའི་ལྷ་ཁང་སོ་སོ་དང་གྲྭ་ཤག སྐུ་གསུང་ཐུགས་རྟེན་སོགས་ཐམས་ཅད་མེ་ལ་བསྲེགས་པ་དང་ས་ལ་བརྡེབས་པ་སོགས་བྱས་ཏེ་དགོན་པ་ཡོངས་རྫོགས་ཤུལ་མེད་དུ་རྨང་ནས་འཇིག་ཟིན།

བཅུ་གཉིས་པ། དགོན་པ་ཡང་བསྐྱར་བཞེངས་པའི་སྐོར།

ཏང་གི་སྐབས་བཅུ་གཅིག་པའི་ཀྲུང་ཨུ་ཚང་འཛོམས་གྲོས་ཚོགས་ཐེངས་གསུམ་པའི་རྗེས། རང་རྒྱལ་གྱི་ཆོས་ལུགས་གནད་དོན་སྐོར་གྱི་རྩ་བའི་བལྟ་ཚུལ་དང་རྩ་བའི་སྲིད་ཇུས་གཏན་འབེབས་བྱས་ཏེ། ཏང་གི་ཆོས་དད་རང་མོས་ཀྱི་སྲིད་ཇུས་དངོས་འབབ་བྱས་པར། སྤྱི་ལོ་1981ལོའི་ཟླ་བ་བརྒྱད་པའི་ཚེས་ཉེར་བཞི་ཉིན་ཞིང་ཆེན་མི་རིགས་དོན་བྱེད་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གིས་དཀར་མཛེས་དགོན་པ་ཆོས་སྒོ་ཕྱེ་ཆོག་པའི་ཆོག་མཆན་གནང་། ལྷག་པར་དུ་རིག་གནས་གསར་བརྗེ་ཆེན་པོའི་ནང་དགོན་པའི་ལྷ་ཁང་རྣམས་དང་གྲྭ་ཤག་སོ་སོ། ནང་རྟེན་སྐུ་གསུང་ཐུགས་རྟེན་སོགས་རྩ་གཏོར་ཐེབས་པ་ལ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་སྔ་རྗེས་སུ་དཔལ་འབྱོར་སྟེང་བསྡོམས་སྒོར་ཁྲི་བཞི་བཅུ་ཞེ་གསུམ་དང་སྟོང་ཕྲག་བདུན་གནང་། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་རོགས་སྐྱོར་གནང་བའི་དངུལ་གྱི་རྨང་གཞིའི་སྟེང་དུ་དད་ལྡན་མང་ཚོགས་ཀྱིས་ཕུལ་བའི་ཞལ་འདེབས་[page 16] རྣམས་བསྡུས་ནས་ནག་ཚང་སྤྲུལ་སྐུ་བྱམས་པ་ངག་དབང་ནས་འགན་ཁུར། རབ་ཚལ་རིན་པོ་ཆེ་བློ་བཟང་ངག་དབང་ནས་འདུ་ཁང་སྟེང་ཤོད་ཀུན་ཇུས་བཀོད་ས་ཁྲ་བཟོ་རྒྱུ་དང་སྤུས་ཚད་ལྟ་ཞིབ་ཀྱི་འགན་ཁུར། འཛུགས་སྐྲུན་བདག་གཉེར་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གི་གཙོ་བོ་གསེར་ཆུ་ཞང་གི་སྔགས་རམ་པ་བློ་བཟང་ཆོས་རྒྱལ་དང་། རབ་ཚལ་སངས་རྒྱས་ཉི་མ། གྲོང་བྱང་ཟླ་བ་བཀྲ་ཤིས། སུམ་ངོ་གྲ་དགའ། ལྷོ་བ་ཚེ་དབང་ཕུན་ཚོགས། ཐིང་ཁ་བསྟན་འཛིན་ཉི་མ། ཀ་རབ་པད་མ་ཚེ་སྒྲུབ། ཁོ་རྩེ་རྡོ་རྗེ་ཚེ་རིང་། མདའ་མདོ་བུ་ཕྲུག་བཅས་མི་བཅུ་རྩ་འཛུགས་བྱས་ཏེ། ཉམས་གསོའི་འགན་ཁུར། མཁན་པོ་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་ཆེན་པོ་གཡང་དཀར། ཚོགས་ཆེན་དབུ་མཛད་དགེ་པདྨ་ཚེ་དབང་། སྔགས་པའི་དབུ་མཛད་སྔགས་རམས་ཆོས་རྒྱལ་གྱིས་གཅིག་ལྕོགས་བྱས། དགེ་བསྐོས་དགེ་སློང་བློ་བཟང་འཇམ་དབྱངས་བཅས་རྩ་འཛུགས་བྱས། སྤྱི་ལི་1981ལོའི་ཟླ་བརྒྱད་པར་དཀར་དགོན་གསར་བཞེངས་ཀྱི་རྟེན་འབྲེལ་མཛད་སྒོ་བཙུགས་ཏེ་གཙུག་ལག་ཁང་བཞེངས་པའི་ས་ཕྱོགས་སུ་བཀྲ་ཤིས་གསོ་སྦྱོང་འཚོགས། འདུ་ཁང་གི་ཆ་ཚད་དང་འགྲོ་ལམ་སོགས་ཀྱི་ཐིག་བཏབ་པའོ། སྤྱི་ལོ་1983ལ་དགོན་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་བརྩེགས་ལྔ་ཡོད་པ་གཉེར་ཁང་དང་ཇ་ཁང་བཅས་གསར་བཞེངས་གྲུབ།

དེ་ནས་རིམ་གྱིས་གྲྭ་ཚང་ཁག་དང་ལྷ་ཁང་སོ་སོ་ལེགས་པར་བཞེངས་ཏེ། ནང་རྟེན་སྐུ་གསུང་ཐུགས་ཀྱི་རྟེན་བཞེངས་རྣམས་དང་། ལམ་བྲག་རྡོ་རྗེ་འཆང་བྱམས་པ་མཁས་གྲུབ། ཁང་རྡོ་རྗེ་འཆང་བློ་བཟང་ཐུབ་བསྟན། གཞན་དགེ་སྟག་རིན་པོ་ཆེ། རབ་ཚལ་རིན་པོ་ཆེ་སོགས་ཀྱི་དགོངས་པ་བཞིན། ཤང་བཅུ་ལ་ཁང་ཚན་བཅུ། བདག་གཉེར་གྲྭ་ས་བཞིན་བྱ་རྒྱུ་དང་། གྲྭ་ཤག་ཁང་མིག་དྲུག་ལས་ཆེ་མི་ཆོག་པ་བྱས། གྲྭ་པ་ཚོ་གྲངས་མང་བ་མི་གཙོ། གཙང་བ་གཙོ་བོ་བྱས། ཤམ་བཅུ་མི་དམངས་ཀྱི་རེ་འདུན་ཉན་ནས་མང་ཚོགས་ཀྱི་རེ་བ་བཞིན། གྲྭ་པ་དག་སེལ་བྱས་ཏེ་བསྟན་པའི་རྨང་བརྟན་པར་བྱས། སྔོན་གྱི་ལུགས་མདོ་སྔགས་ཕྱོགས་ཞེན་སོགས་མེད་པ་དང་། འཇམ་མགོན་བླ་མའི་མདོ་སྔགས་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་བསྟན་པ་འདི་ཉིད་གང་ཟག་གཅིག་གི་ཉམས་ལེན་བཞིན་གྲྭ་ཚང་གཅིག་ཏུ་བྱས་ཏེ། མདོ་སྔགས་གྲྭ་ཚང་སོ་སོར་མི་དགོས་པ་བྱས། སྤྲུལ་སྐུ་རྣམས་དགོན་པར་བཞུགས་དུས་ཚོགས་ཆོས་རར་ཕེབས་པ་ལས་གུ་ཡངས་སོགས་གཏན་ནས་མེད། དགོན་པའི་གྲྭ་ཚང་སོ་སོའི་བཤད་སྒྲུབ་སློབ་གཉེར་དང་། མཛད་སྒོ་དུས་ཆེན་སོགས་སྔོན་མ་ནང་བཞིན་ཕལ་ཆེར་ཉམས་གསོ་གྲུབ་པའོ། །ད་ལྟ་དབྱར་དགུན་སྟོན་དཔྱིད་ཀྱི་ཆོས་རྭ་ཟླ་རེ་རེ་ལ་ཡོད་པ་བྱས། གྲྭ་བ་ཚང་མའི་འདོན་ཆོག་ཚང་མ་ལོ་ལྔ་ལ་བློ་འཛིན་བྱས་ཏེ་རྒྱུགས་ཕུལ་རྗེས། ཚང་མའི་མཚན་ཉིད་ལ་སྦྱང་བརྩོན་བྱ་རྒྱུའི་སྒྲིག་ལམ་བཙུགས། གྲྭ་པ་རེ་རེའི་སྐྱབས་འགྲོའི་རྒྱུ་དང་། དགག་སྒྲུབ་ཀྱི་བསླབ་བྱ་དང་། དགེ་སློང་གི་ཕམ་ལྷག་བཅུ་བདུན། དགེ་ཚུལ་བླང་གི་འདས་སོ་དྲུག་གི་རྒྱུགས་འབུལ་བའི་སྲོལ་བཙུགས། དབྱར་གནས་སྐབས་སུ། ཡི་དམ་གྱི་[page 17] ལས་རུང་གི་བསྙེན་པ་བྱ་རྒྱུ་སོགས་ཉམས་ལེན་གཙ་བོར་བྱེད། དུས་འཁོར་སྒྲུབ་མཆོད་ཙམ་ལས་རྒྱུགས་སྤྲོད་སྒྲིག་ལམ་སོགས་ཚད་ལྡན་གྲྭ་བ་ལ་དགོན་པའི་དབང་ཡིག་སྤྲོད་པ་དང་། དེ་དག་ལ་ཟླ་རེར་ཕོག་སྤྲོད་པ་དང་། སྒྲིག་ལམ་དང་འགལ་བའི་རིགས་ལ་ཉེས་ཆད་གཅོད་པ་ཡིན། གྲྭ་ཤག་ཀྱང་བཞི་བརྒྱ་བརྒྱད་ཅུ་ལྷག་གྲུབ་ཟིན། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ཐག་བཅད་པའི་སེར་མོ་བའི་གྲངས་ཀ་བརྒྱ་ཙམ་ཡིན་ནའང་། ད་ལྟ་དགོན་པར་དངོས་སུ་སེར་མོ་བ་དྲུག་བརྒྱ་ཞེ་བརྒྱད་(648)ལྷག་བཞུགས་ཡོད། རྒྱ་གར་དུ་ཕེབས་པ་བཞི་བརྒྱ་ལྷག་ཡོད། རྒྱ་གར་དུ་དེ་འདྲ་མང་པོ་ཕེབས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི། སྔོན་མ་ལྟར་ན་གྲྭ་བ་རྣམས་དགོན་པ་འདིར་ཞུགས་ནས་འདོན་ཆོག་སོགས་བློ་འཛིན་རྫོགས་རྗེས། ཕལ་ཆེར་ལོ་ན་བཅུ་བདུན་དང་བཅོ་བརྒྱད་ཡས་མས་སུ་དབུས་གཙང་གི་གྲྭ་ས་སེ་འབྲས་དགེ་གསུམ་དང་རྒྱུད་སྟོད་སྨད་གང་རུང་ལ་ཕྱིན་ནས་ལོ་ངོ་གསུམ་བཞི་སོགས་ལ་དཔེ་ཆ་སྦྱངས་དགོས་པའི་ལུགས་སྲོལ་ཡོད་པར། ད་ལྟ་དབུས་གཙང་གི་གདན་ས་གསུམ་དང་རྒྱུད་སྟོད་སྨད་བཅས་ལ་འགྲོ་མི་ཆོག་པའི་རྐྱེན་གྱིས། རྒྱ་གར་གྱི་སེ་འབྲས་དགེ་གསུམ་དང་རྒྱུད་སྟོད་སྨད་བཅས་ལ་ཕྱིན་ནས་དཔེ་ཆ་སྦྱངས་པ་ཡིན་སྟབས། རྒྱ་གར་ལ་གྲྭ་པ་མང་པོ་ཕྱིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་དེ་འདྲ་རེད། ནག་ཚང་སྤྲུལ་སྐུ་1985ལོ་དར་མདོར་ལས་གནས་བསྒྱུར། ཁང་གསར་སྐྱབས་མགོན་ཐུབ་བསྟན་དགེ་ལེགས་མཆོག་ནས་དགོན་པའི་འགན་བཞེས།

སྤྱི་ལོ་1987ལོའི་ཟླ་དྲུག་པའི་ཚེས་གཅིག་ཉིན་དགོན་པ་འདིར་སློབ་གྲྭ་ཞིག་བཙུགས་ཡོད། དེ་ནི་ཁང་གསར་སྐྱབས་མགོན་ཐུབ་བསྟན་དགེ་ལེགས་ཀྱིས་འགོ་འདྲེན་བྱས་ཏེ་བཙུགས་པ་ཡིན། སློབ་གྲྭ་ཡོངས་ལ་སློབ་མ་བཞི་བརྒྱ་ཞེ་གཉིས་ཡོད། དེ་ཚང་མ་དགོན་པ་རང་གི་གྲྭ་པ་ཡིན། སློབ་མ་ཆེ་བ་ལོ་སོ་ལྔ་མན་ཆད་དང་ཆུང་བ་ལོ་བདུན་བརྒྱད་ཡན་ཆད་རྣམས་ཡིན། འཛིན་གྲྭ་གསུམ་ཡོད། འཛིན་གྲྭ་དང་པོའི་སློབ་དེབ་ནི་བྱིས་པ་དག་ཡིག་སོགས་ཡིན། འཛིན་གྲྭ་གཉིས་པའི་སློབ་དེབ་ནི་སུམ་ཅུ་པ་དང་། དབུ་ཅན་དབུ་མེད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་སྦྱངས་པ་སོགས་ཡིན། འཛིན་གྲྭ་གསུམ་པའི་སློབ་དེབ་ནི་རྟགས་འཇུག་དང་ལོ་རྒྱུས་སྐོར་དང་། རྟོགས་བརྗོད་སྐོར་སོགས་ཡིན། སློབ་གྲྭའི་འཛིན་གྲྭ་གསུམ་ལ་དགེ་རྒན་གསུམ་ཡོད། དེ་གསུམ་གྱི་ཟླ་རེའི་ཟླ་ཕོགས་དགོན་པ་གཞུང་ནས་སྟེར་བ་ཡིན། སློབ་མ་རྣམས་ཀྱི་ཟླ་རེའི་བསླབ་འབྲས་སྐར་གྲངས་ལྟར་བྱ་དགའ་སྟེར་བ་སོགས་སློབ་གཉེར་ལ་བསྐུལ་བའི་བྱེད་ཐབས་མང་དུ་བཀོད་ཡོད།

བཅུ་གསུམ་པ། ད་ལྟའི་དགོན་པའི་བདག་གཉེར་གྱི་དོ་དམ།

དེང་སྐབས་གསར་དུ་བཙུགས་པའི་དགོན་པའི་བདག་གཉེར་དོ་དམ་ཚན་ཁག་ནི། དམངས་[page 18] གཙོའི་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་རྩ་འཛུགས་ཤིག་ཡིན། བདག་གཉེར་ཨུ་ཡོན་རྣམས་འདེམ་བསྐོ་བྱ་ཚུལ་ནི། དགོན་པའི་བདག་གཉེར་བ་དང་། ཁང་ཚན། དགེ་རྒན་རྣམས་འཚོགས་ནས་གཙོ་བོ་མི་ནུས་པ་ཅན་དང་གཞུང་དྲང་པོ་ཡིན་པ་རྣམས་འདམ། དེ་རྗེས་འདེམས་ཤོག་འཕེན་པ་དང་ལག་པ་ཡར་བཀྱགས་པའི་བྱེད་ཐབས་ལ་བརྟེན་ནས་མང་ཉུང་དང་བསྟུན་ཏེ་གཏན་ཕབ་བྱེད་པ་ཡིན། གྲྭ་པའི་སྒྲིག་ལམ་གྱི་སྐོར་ཚང་མ་ཆོས་འདུལ་བ་དང་དགོན་པའི་ནང་ཁྲིམས་ཇི་བཞིན་སྲུང་དགོས་པ་ཡིན། བླ་སྤྲུལ་སུ་ཡིན་ཡང་དམིགས་བསལ་གང་ཡང་མེད། དགོན་པའི་ཆོས་ཕྱོགས་དང་གཞན་པའི་བྱ་ལས་ཚང་མ་བདག་གཉེར་ཚན་ཁག་གི་མི་རྣམས་ཚོགས་ནས་ཐག་གཅོད་པ་ཡིན། དམིགས་བསལ་ཆབ་སྲིད་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་གནད་དོན་རྣམས་རྫོང་ནང་བསྟན་མཐུན་ཚོགས་དང་རྫོང་ཆོས་ལུགས་ལས་དོན་ལས་ཁུངས་དང་མཉམ་འབྲེལ་བྱས་ནས་ཐག་གཅོད་པ་ཡིན།

བཅུ་བཞི་པ། ད་ལྟའི་དགོན་པའི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཡོངས་ཁུངས།

དགོན་པའི་དཔལ་འབྱོར་ཐད་མང་ཚོགས་ལ་ལག་མི་བརྐྱངས་བར་རང་ཁ་རང་གསོའི་ཆེད་1982ལོར་ལྕགས་པར་ཁང་ཞིག་བཙུགས་ཡོད་པ་དང་། རྫོང་ཐོག་ཏུ་མགྲོན་ཁང་ལྔ་ཙམ་ལས་ཡོད། ཚོང་ཁང་ཆེ་ཆུང་འགའ་དང་ལྷག་པར་དུ་ལྷ་སའི་བར་སྐོར་དུ་སྒོར་ཁྲི་སོ་བརྒྱད་སྤྲད་ནས་ཚོང་ཁང་ཞིག་ཉོས་ཡོད་པ་དང་། ད་དུང་རྫོང་ཐོག་ཏུ་བཟོ་ཁང་ཞིག་བཙུགས་ཏེ་སེར་སྐྱ་རྣམས་ཀྱི་གོས་ལྷམ་སོགས་བཟོ་བ་དང་། བྱིས་པ་སྐྱོང་བའི་བུ་བཅོག་ཁང་ཞིག་དང་གྲོང་པ་དང་སེར་མོ་བ་རྣམས་ཀྱི་གཟུགས་པོ་འཁྲུ་བའི་ཁྲུས་ཁང་། དགོན་པ་གཞུང་ལ་ཕྱུགས་ཟོག་འབྲི་ཉིས་བརྒྱ་ཡོད་པ་རྣམས་འབྲོག་པ་མང་ཚོགས་རྣམས་ལ་བཅོལ་ནས་ཁོ་ཚོའི་འབྲི་རེ་ནས་ལོ་རེ་ལ་མར་རྒྱ་མ་བཅུ་གཉིས་རེ་དགོན་པ་གཞུང་ལ་སྤྲོད་དགོས། བེའུ་རྣམས་འབྲོག་པ་རང་ལ་དབང་བ་དང་། མ་རྩ་ཡལ་མི་ཆོག་པ་ཡིན། དགོན་པ་གཞུང་ལ་རླངས་འཁོར་ཆེ་ཆུང་གསུམ་ཙམ་ཡོད་པ་དེ་དག་གི་ཡོང་སྒོ་དང་། དགོན་པའི་ཉེ་འདབས་སུ་ཆུ་མགོ་སྤང་སྟེང་དུ་ས་མུའུ་བཅུ་ལྷག་ལ་ཤིང་ཏོག་ར་བ་བསྐོར་ཏེ་ཤིང་འབྲས་ཅན་གྱི་སྡོང་པོ་སྟོང་ཕྲག་གསུམ་ལྷག་བཙུགས་ཡོད་པ་དང་། དགོན་པའི་གྲྭ་པ་རྣམས་གྲོང་ཁྱིམ་དུ་ཞབས་བརྟན་སོགས་ལ་ཕེབས་ཏེ་ཡོན་གང་བྱུང་དགོན་པ་གཞུང་ལ་འབུལ་དགོས་པ་དང་། ཡོན་བདག་དབུལ་ཕྱུག་གང་ཡིན་ཡང་གྲྭ་པ་སྒེར་ལ་ཟུར་དུ་འབུལ་བ་བྱེད་མི་དགོས་པ་སོགས་སྔར་མེད་པའི་སྲོལ་བཟང་ཞིག་བཙུགས་པ་དང་། ད་དུང་ས་ཞིང་མུའུ་བརྒྱ་ཕྲག་འགའ་ཡོད་པ་སོགས་གོང་གི་དེ་རྣམས་ཀྱི་ཡོང་སྒོ་ཚང་མ་དགོན་པ་གཞུང་ལ་དབང་བས། མ་དངུལ་དེ་རྣམས་དགོན་པའི་འཛུགས་བསྐྲུན་དང་གྲྭ་པ་རྣམས་ཀྱི་འཚོ་བརྟེན་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་[page 19] དཀར་མཛེས་དགོན་པའི་ལོ་རྒྱུས་འདི་ནི་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་ཁུངས་ཐུབ་རྣམས་ཕན་ཚུན་བསྡུར་ཏེ་སྐྱེས་ཡུལ་རེབ་གོང་བ་འཇིགས་མེད་བསམ་གྲུབ་ཀྱིས་སྤྱི་ལོ་གོ་ལྔ་ལོའི་ཟླ་གཉིས་པའི་ཚེས་བརྒྱད་ལ་པེ་ཅིན་དུ་རྫོགས་པར་སྦྱར་བ་དགེའོ། །

དཀར་དགོན་ལོ་རྒྱུས་ཟུར་ལྟའི་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆའི་སྐོར།

༡. 《ས་སྐྱའི་གདུང་རབས་ངོ་མཚར་བང་མཛོད》༡༩༨༦ལོར་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་བཏོན།

༢. ལམ་བྲག་སྐལ་བཟང་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་མཛད་པའི་《ཧོར་གྱི་དཔོན་པོའི་གདུང་བརྒྱུད་དང་དགོན་སྡེ་བཅུ་གསུམ་ཆགས་ཚུལ》ཞེས་པ་ལག་བྲིས་མ།

༣. སྐྱབས་རྗེ་ཚེ་བརྟན་ཞབས་དྲུང་རིན་པོ་ཆེས་མཛད་པའི་《བསྟན་རྩིས་ཀུན་ལས་བཏུས་པ》1982ལོར་མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་བཏོན།

༤. 《དཀར་མཛེས་དགོན་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཕྱོགས་བསྡུས》ཞེས་པའི་ལག་བྲིས་མ།

༥. ཁང་དམར་པས་བསྒྲིགས་པ་《ཧོར་གྱི་དགོན་སྡེ་བཅུ་གསུམ་གྱི་ལོ་རྒྱུས》ཞེས་པའི་ལག་བྲིས་མ།

༦. ༡༩༦༢ལོར་འཕགས་ཡུལ་ནས་བསྒྲིགས་པའི་《དཀར་མཛེས་དགོན་པའི་སྐུ་གསུང་ཐུགས་རྟེན་གྱི་ཐོ་བཀོད》བྱ་བའི་ལག་བྲིས་མ།

༧. འཕགས་ཡུལ་ནས་ཐོན་པའི་དཀར་མཛེས་དགོན་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཤོག་དྲིལ་མ།

༨. 《དཀར་མཛེས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ། དཀར་མཛེས་རྫོང་གི་ས་ཆའི་མིང་བཏུས》ཞེས་པ། ༡༩༨༦ལོར་ཡ་ཨན་པར་འདེབས་བཟོ་གྲྭ་ནས་བཏོན།

༩. 《དཀར་མཛེས་རྫོང་གི་རིག་གནས་ལོ་རྒྱུས་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་རིགས་འདེམས་སྒྲིག》བྱ་བ་༡༩༨༨ལོར་དཀར་མཛེས་ཚགས་པར་བཟོ་གྲྭ་ནས་བཏོན།

༡༠. ལམ་བྲག་སྐལ་བཟང་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་རྣམ་ཐར་ལག་བྲིས་མ་པོབ་གཅིག

༡༡. དགའ་ལྡན་གསེར་ཁྲི་དགུ་བཅུ་པ་ཤཱཀྱའི་དགེ་སྦྱོང་བྱམས་པ་ཆོས་གྲགས་ཀྱིས་མཛད་པའི་《ཁང་གསར་སྐྱབས་མགོན་བློ་བཟང་ཚུལ་ཁྲིམས་བསྟན་པའི་རྒྱལ་མཚན་གྱི་རྣམ་ཐར་》ཤིང་པར་མ།

༡༢. དཀར་མཛེས་རྫོང་དང་ཁུལ། སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཡིག་ཚགས་ཁང་བཅས་ནས་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་ཡིག་ག་ཇི་སྙེད་དང་། དཀར་མཛེས་དགོན་པའི་བླ་རྒན་རྣམས་དང་ཁང་གསར་སྐྱབས་མགོན་དང་ནག་ཚང་སྤྲུག་སྐུ་བྱམས་པ་ངག་དབང་སོགས་ངག་ཐོག་ནས་རྩད་གཅོད་ཞིབ་དྲི་ཞུས་པ་རྣམས་སོ།།[page 20]

དཀར་མཛེས་དགོན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་རེབ་གོང་འཇིགས་མེད་བསམ་གྲུབ་ཀྱིས་སྦྱར་བ་འདི་སྤྱིའི་ཆ་ནས་ཤིན་ཏུ་ལེགས་མོད། ལོ་ཚིགས་ཀྱི་ཆ་ནས་ཧེ་བག་ཆེན་པོ་འདུག ཧོར་ཆོས་རྗེ་ངག་དབང་ཕུགས་ཚོགས་སྤྱི་ལོ་1644ལོར་འཁྲུངས་པར་བརྗོད་པ་དང་1662ལོར་དཀར་མཛེས་དགོན་ཕྱག་བཏབ་པར་བརྗོད་པའི་བར་ལོ་བཅོ་བརྒྱད་མ་གཏོགས་མེད་སྟབས། དགུང་ལོ་བདུན་ལ་དབུས་སུ་ཕེབས་ནས་སློབ་གཉེར་དང་བསྙེན་རྫོགས། གཞུང་ཆེན་མཐར་ཕྱིན་པ་སོགས་ལ་དུས་ཡུན་དེ་ཙམ་གྱིས་མི་ཡོང་བ་དང། 1622ལོར་ཁུ་བོ་མཉམ་དུ་དཀར་དགོན་རྒྱ་བསྐྱེད་གནང་བར་འཁོད་འདུག་པས། དེ་དུས་ཁོང་ད་དུང་འཁྲུངས་མེད་པ་སོགས་དོགས་འཆར་འགའ་རེ་མཆིས་པས་ན་ཅིས་ཀྱང་དག་སེལ་གནང་དགོས་པ་འདུག འབྲོག་རུ་ཆོས་དར་གྱིས།

བྲག་འགོ།

         ྄༄༅།།      གྲྭ་ཟུར་ཞིག་གིས་ཞན་སྐད།  ། གངས་ཞེན་སྤུན་ཚོགས་ཡོངས་ལ། །      ཚིག་གསུལ་དལ་གྱི་ཞུ་དོན། ། གངས་ལ་ཞེན་པ་ཡོད་ན། །               ཡོངས་ལ་བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས།  །

ཁྱེད་ཚོའི་མཉམ་དུ་ཡོད་དུས།  །     རྒྱབ་རི་བརྟན་པོ་ཞིག་དང་།  ། དབྱེ་བ་གཏན་ནས་མ་འཆུས །  །     བྲལ་འདོད་ཡིད་ལ་མི་འདུག །

སྤུན་ཚོགས་སྐད་འཕྲིན་སླེབས་དུས། །     དགའ་སྣང་སེམས་ལ་འཆར་སོང་། ། ཡིན་མིན་བགྲོ་གླེད་མཛད་དུས།  །          སྙིང་ནས་དགའ་བསུ་ཞུ་ཡོད།  །

སྤུན་ཚོགས་དྲན་པའི་མིག་ཆུ།  །         ནམ་ཡང་ཆད་རྒྱུན་མི་འདུག ། སྤུན་ཚོགས་ལྷན་རྒྱས་རྣམས་ལ། །      སྐུ་ལུས་བདེ་མོ་ཡིན་ནམ།  །

སྐྱེས་བ་སྔོན་མའི་ལས་དབང་།      ཤེས་མེད་གླེན་པ་ང་རང་། །           གྲྭ་ཟུར་ཞིག་གིས་ལུས་བླངས། །      འགྱོད་པའི་སྐད་ངན་ཁྲ་མོ། །

ང་རང་བུ་ཆུང་དོན་ལ།  །         གངས་ཞེན་སྤུན་ཚོགས་ཡོངས་ཀྱིས། ། སྡུག་སྒྲུབ་འདག་པའི་ཆེད་ཏུ།  །      ས་ཏྭ་གྲངས་མང་བརྗོད་རོགས།  །

ད་སྐབས་ཚ་འཁྱག་འཕྲད་དུས། །        དམྱལ་བའི་སེམས་ཅན་དྲན་བྱུང་།  ། ཞེར་སྐད་རྣ་བའི་ཐོས་དུས།  །            སྐྲགས་སྣང་ཡིད་ལ་ཤར་སོང་། །

སྤུན་མཆེད་དམ་པ་ཞིག་གིས།  །       ལམ་སྟོན་ཁྲ་མོ་གནང་དང་།  ། གྲྭ་ཟུར་བུ་ཆུང་ང་རང་།  །             སྙིང་ནས་ཕྱག་མཚན་ཡོད་ལགས།   །

ང་འདྲ་སེམས་ཅན་ལས་ངན། །             དམྱལ་བའི་ཆོས་རྒྱལ་ཁྱེད་ཀྱིས།   ། དམིགས་བསལ་ཅུང་ཙམ་གནང་ན།  །      འགྱོད་པ་སྙིང་ནས་སྐྱེས་སོང་།  །

སྔོན་སྦྱང་རེ་འདུན་རྣམས་ནི།   །        གཤེར་བའི་ཆུ་ལ་བསྐུར་སོང་།  ། དྲིན་ཆེན་ཕ་མའི་རེ་བ།   །              སྟོང་ཟད་ཉིད་དུ་གཏོང་སོང་།  །

༢༠༡༤/༩/༢༦མཚན་མོ་ཞིག་ལ་སྟག་ཉི་ཟེར་ཅི་བསམ་དུ་བྲིས་པའོ།

རྟའུ།

མིང་། བོད་ཡིག རྟའུ་རྫོང་། ཨིན་ཡིག Tawu county རྒྱ་ཡིག 道孚县 རྒྱ་ཡིག daofu xian ས་རྒྱུས་ཆ་འཕྲིན་མ་ལག་གི་གནས་ཚུལ། གནས་སའི་ཐིག་ཚད།:

   འཕྲེད་ཐིག    30.9795408
   གཞུང་ཐིག    101.1252344

ལྕགས་ཟམ་ཁ།

རོང་བན། ༡༤:༣༠, ༢ ཟླ་བདུན་པ། ༢༠༡༡ (UTC)