རྡ་རམ་ས་ལ།
རྡ་རམ་ས་ལ་ནིརྒྱ་གར་བྱང་ཕྱོགས་མངའ་སྡེ་ཧི་མ་ཅལ་མངའ་ཁོངས་སུ་ཆགས་ཡོད་ཅིང།
ལོ་རྒྱུས།
རྩོམ་སྒྲིགདེ་སྔ་ཡུལ་འདིར་རྡ་རམ་ས་ལ་ཞེས་འབོད་སྲོལ་མེད། རྡ་རམ་ས་ལ་ཞེས་པ་ནི་རྒྱ་གར་སྐད་བོད་སྐད་དུ་ཕབ་སྐབས་གནས་སྐོར་བ་དང་གནས་སྐབས་སྡོད་གནས་ལྟ་བུ་ཞིག་ལ་གོ་གི་ཡོད་པ་དང། ས་ཆ་གཞན་ལའང་མིང་འདི་ལྟ་བུ་བཏགས་པ་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད། འོན་ཏེ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་བོད་ལ་དྲག་པོའི་བཙན་འཛུལ་བྱས་རྗེས་བོད་ཀྱི་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་དབུས་པའི་བོད་མི་འབུམ་གཅིག་ལྷག་ཁོང་གི་ཞབས་རྗེས་སུ་འབྲངས་ཏེ་བཙན་བྱོལ་དུ་ཕེབས་དགོས་བྱུང་རྗེས་ཐོག་མར་རྒྱ་གར་ཨ་རུ་ན་ཅལ་མངའ་ཁོངས་སྡེ་ར་ཏུན་མ་སུ་རི་་ཁུལ་བཞུགས་འཇགས་གནང་ཡོད་པ་དང། རིམ་པས་རྡ་རམ་ས་ལ་ནི་ཡུལ་ལུང་ཁོར་ཡུག་དང་གནམ་གཤིས་ཚ་གྲང་སོགས་གང་ཐད་ནས་བོད་མིར་འོས་ཤིང་མཚམས་པ་ཞིག་ཡོད་སྟབས། རྒྱ་གར་གཞུང་ཕྱོགས་ནས་རྡ་རམ་ས་ལ་འདི་༸གོང་ས་མཆོག་གི་བཞུགས་སྒར་དུ་གསོལ་སྩལ་བྱུང་རྗེས་རིམ་པས་རྡ་རམ་ས་ལ་ཞེས་མིང་ཐོགས་པ་དང་། མིང་དེ་ཡང་རིམ་པས་ལྷ་ས་ཆུང་ཆུང་ཞེས་པར་འགྱུར་བཞིན་ཡོད། འཛམ་གླིང་ཐོག་ལྷ་ས་ཆུང་ཆུང་གཉིས་སུ་གྲགས་པའི་རྡ་རམ་ས་ལ་འདི་ནི་ཧོབ་སྟེ་ལྟ་སྐབས་རི་བོ་སྟེང་དུ་གྲོང་ཚོ་ཐ་ཐོར་ཞིག་མཐོང་སྲིད་ཀྱང་། ་ཉིན་ཤས་བཞུགས་འཇགས་གནང་སྟེ་ཉམས་ཞིབ་གནང་སྟེ་འདིར་འཛམ་གླིང་སྟེང་སུ་གང་ལའང་མེད་པ་འི་སྐྱེ་བོ་ཞིག་བཞུགས་ཡོད་ལ། འདིར་འཛམ་གླིང་ཐོག་མཐོང་དཀོན་པའི་སྐྱབས་བཅོལ་བའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཚགས་ཚུགས་ཤོས་དེ་ཡོད། ས་གནས་འདི་རི་སྟེང་དུ་ཆགས་པས་མང་པོ་ཞིག་གིས་འདིར་ཡོད་པ་ནི་ཤིང་ནགས་ཀྱི་མཐོང་ཆ་ཆུང་ངུ་་ཞིག་དང་། མཐོང་ཐོས་མེད་པའི་མི་སྣ་ཉུང་ཤས་ཤིག་རི་རྩེར་ཚ་གཡོལ་དུ་སླེབས་ཡོད་པར་ཡིད་ཆེས་བྱ་སྲིད་པ་རེད། ་འོན་ཏེ་གནས་ཚུལ་དངོས་ཤེས་ན་འདི་ནི་འདི་ལྟར་མ་ཡིན་པར། གནས་འདི་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་འཛིན་པའི་བླ་ཆེན་བཞུགས་ཡོད་ལ། བོད་ཀྱི་མི་རིགས་འཆི་གསོན་དུ་ཐུག་པའི་སྐབས་ཀྱི་འགྲན་རྩོད་ནང་སྐུ་ངལ་སྐྱོན་མཁན་བོད་མི་རྒན་རབས་མང་པོའི་ཞབས་རྗེས་དང་རྗེས་འཇུག་ལོ་ཆུང་མང་པོའི་སྐད་སྒྲ་ཐོས་རྒྱུ་ཡོད་ལ། དར་མ་འགྲན་ལ་ཕོད་པའི་སྐྱེ་བོའི་འདབ་གཤོག་འདི་ནས་རྒྱས་ཏེ་འཛམ་གླིང་ཀུན་ཏུ་ང་ནི་རྡ་ས་ནས་ཡིན་ཞེས་བརྗོད་སྐབས་ཧ་ལམ་ཧ་མ་་གོ་མཁན་ལོང་་བ་དང་ལྐུགས་པ་མ་གཏོགས་ཕལ་ཆེར་ཡོད་མ་རེད། ལྷག་པར་གལ་སྲིད་ཁྱེད་རང་ཕྱི་མི་ཞིག་ཡིན་ན་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཇལ་མ་མྱོང་ན་རྡ་རམ་ས་ལར་ངེས་པར་ཡོང་འདོད་བྱ་གི་ཡོད་ལ། རྡ་རམ་ས་ལར་སླེབས་ཚེ་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཇལ་འདོད་ཞིག་རང་བཞིན་གྱི་ཡོང་གི་ཡོད། ་འདི་གང་ཡིན་ཟེར་ན་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་མཛད་འཕྲིན་དང་རྡ་རམ་ས་ལའི་གནམ་ས་ལྟ་བུའི་འགྱུར་ལྡོག་གི་བརྒྱུད་རིམ་རྦད་དེ་བྲལ་ཐབས་མེད་པར་མི་ཚང་མར་མཐོང་སྣང་གི་མྱོང་ཚོར་གཅིག་པ་ཡོང་གི་ཡོད། གྲོང་ཁྱེར་དང་འཁྲུག་ཆ་དོད་པའི་ས་གནས་ཤིག་དང་བར་ཐག་ཧ་ཅང་རིང་སྟེ་ལོ་ངོ་སྟོང་་ལྷག་གནས་ཀྱང་ལོ་ངོ་ལྔ་བཅུ་ཙམ་རིང་བོད་ཀྱི་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་༸གོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་དབུ་ཁྲིད་པའི་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བའི་བསྟི་གནས་དང་། བོད་གཞིས་བྱེས་གཉིས་ཀྱི་གཞུང་སའི་བསྟི་གནས་དེ་རྡ་རམ་ས་ལར་ཆགས་ཞིང། ས་གནས་དེ་ནས་གནང་བའི་ལམ་སྟོན་གྱི་སྡོང་པོ་ལས་འབྲས་བུ་འཕེལ་ཏེ་ད་ལྟ་འཛམ་གླིང་ཡུལ་གྲུ་ཀུན་ཏུ་སེམས་ཁམས་ཀྱི་བདེ་སྐྱིད་སྐྲུན་པའི་རིག་གཞུང་གི་བསྟི་གནས་གྲངས་ལས་འདས་ཤིང་། ཡ་རབས་གཤིས་བཟང་གི་དྲི་ངད་བཟང་པོས་འཛམ་གླིང་ཀུན་ལ་ཞི་བདེ་དང་ལྷིང་འཇགས་ཀྱི་ལེགས་སྐྱེས་ཕུལ་ཡོད་ལ། གནས་ཡུལ་ས་གནས་དེའང་རྦད་དེ་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ས་ཁྲའི་སྟེང་དྲུད་ཡོད། དམག་ཤུགས་དང་དྲག་རྒོལ་གྱི་རྣམ་པ་ཏིལ་འབྲུ་ཙམ་ཡང་མི་དགོས་པར། ཧམ་སེམས་དང་ཕྲག་མདོག དྲག་ཤུགས་ལ་དགའ་བའི་རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་གཞུང་ལའང་ལན་མང་པར་དུས་ནས་དུས་སུ་མནོ་བསམ་གཏོང་རྒྱུ་དང་ཉིན་རའེི་ལས་དོན་ནང་དེའི་ནུས་སྟོབས་ལ་བརྟེན་ནས་འགྱུར་བ་གཏོང་དགོས་པའི་དྲང་ཤུགས་ཤིག་བྱིན་ཡོད། གང་ལྟར་གནས་འདི་ནི་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བའི་གནས་ཚང་གཅིག་པུ་ཞིག་མ་ཡིན་པར། འཛམ་གླིང་ཞི་བདེའི་དེད་དཔོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་བཞུགས་སྒར་ཡིན་ལ། བོད་གཞིས་བྱེས་ཆོལ་གསུམ་ཡོངས་ཀྱི་ཆོས་སྲིད་ཀྱི་བློ་ཁ་གཏད་ཡུལ་ཡང་ཡིན། རྡ་རམ་ས་ལ་ཡོད་པས་བོད་མི་ཚོར་གསོན་ཤུགས་ཀྱི་སྙིང་སྟོབས་བྱིན་གྱི་ཡོད་ལ། རྡ་རམ་ས་ལའི་ཐུན་མིན་གྱི་ཡར་རྒྱས་དེས་འཛམ་གླིང་སྟེང་སྐྱབས་བཅོལ་བ་ཡོངས་ལ་མིག་དཔེ་ལྟ་སའི་དཔེ་་མཚོན་་ཞིག་བསྐྲུན་ཡོད།།
དྲ་དཔོན་ལགས། དྲ་བ་འདི་ནི་ཧ་ཅང་ལེགས་པོ་ཡོད་པའི་ཚོར་སྣང་བྱུང་ཞིང་། ཅི་སྟེ་འདིར་རྩོམ་རིག་གི་སྐོར་བསྐུར་ན་འགོད་གནང་གི་ཡོད་མེད་དང་། བོད་ཡིག་ཐོག་ནས་དེར་ཞར་ཞོར་རོགས་རམ་བྱས་ཚེ། ཁྱེད་རྣམས་བོད་ཡིག་ཞུ་དག་གཏོང་རོགས་སོགས་དགོས་ཚེ། དང་བླང་ཐོག་ནས་གང་ཐུབ་ཞུ་རྩིས་ཡོད་པས་དེ་དོན་ཡིད་ལ་འཇོག་རོགས།
ས་ཁམས།
རྩོམ་སྒྲིགརྡ་རམ་ས་ལ་(རྡ་ས)ནི་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ནས་ཆ་སྙོམས་མཐོ་ཚད་་༡༤༥༧m (༤༧༨༠ft)དང་སའི་རྒྱ་ཁྱོན་ནི་༢༩km² ཙམ་ཡོད་།། རྡ་རམ་ས་ལ་ནི་ཀང་ར་དཀྱིལ་ཤོང་གི་རྡ་ལ་རྡར་རི་རྒྱུད་ནང་དུ་ཆགས་ཡོད་།།སྤྱི་ལོ་༡༨༥༢་ལོ་ནས་བཟུང་ཀང་ར་ས་གནས་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ཡིན་། ཐག་ཉེ་ཤོས་ཀྱི་མེ་འཁོར་འབབ་ཚུལ་དང་གནམ་ཐང་(གའ་དགའལ)ནི་ཀང་ར་ཡོད་།་དེར་ཉིན་ལྟར་ལྡི་ལི་བར་ཕར་ཚུར་འཕུར་སྤྱོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་།
རྡ་རམ་ས་ལའི་གྲོང་ཁྱེར་ནི་སྟོད་སྨད་ཞེས་གཉིས་སུ་དབྱེ་ཡོད་།སྟོང་ནི་སྟོད་རྡ་རམ་ས་ལའམ་མེག་ལོ་གན་ཇི་འབོད་ཀྱི་ཡོད་།དེའི་མཐོ་ཚད་ནི་༡༧༠༠meters་(༥༥༨༠ft)ཡིན་།སྨད་རྡ་རམ་ས་ལའི་མཐོ་ཚད་ནི་༤༦༠m་(༡༥༡༠ft)དེ་གཉིས་བར་གྱི་ལམ་ཐག་ནི་༤༦༠m(༥་༦miles)ཡོད་།
རྡ་རམས་ས་ལའི་ལོ་རྒྱུས་ཟིན་ཐོ་འདི་ཅུང་ཙམ་ཐུང་དྲག་པ་དང་། ད་དུང་རྩོམ་ཡིག་འདིའི་ནང་ན་མ་འདང་ས་མང་པོ་གཅིག་ཡོད་པས་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ནང་དུ་ཚུད་ན་ལེགས་པ་དང་།
ད་དུང་བཤད་རྒྱུ་གཅིག་ལ། རྒྱ་གར་དུ་ཡོད་པའི་བོད་ཀྱི་ནང་པའི་དགོན་སྡེ་ཁག་དང་། སློབ་གཉེར་བྱེད་སའི་ཆོས་སྡེ་ཁག་ཀྱང་མ་ལུས་འདིར་གསལ་བོར་བཀོད་ཐུབ་ན་ཧ་ཅང་ལེགས།